صفت خارجی عارض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صفت خارجی عارض، بهمعنای
محمول خارج از
ذات موضوع و غیرلازم است.
در
علم منطق، گاهی از موضوع به
موصوف و از
محمول به
صفت تعبیر میشود، زیرا فرق بین
صفت و موصوف و موضوع
و محمول به ترکیب
و تحلیل است؛ یعنی
صفت و موصوف بعد از تحلیل به محمول
و موضوع تبدیل میشود.
صفت (که محمول واقع میشود) به لحاظ نسبتش با
موصوف (موضوع) اقسامی پیدا میکند:
۱.
موصوف (موضوع)، معنایی متحصّل
و قائم به ذات خود است
و صفت، خارج از ذات
و ملحق به آن میشود، چه عارض بر ذات باشد؛ مانند: «الانسان ابیض» یا لازم ذات، مانند: الانسان ضحاک.
۲.
موصوف، معنایی متحصّل
و قائم به ذات است
و صفت، جزء مقوّم ذات (
محمول من صمیمه) است؛ مانند: الانسان حیوان.
۳.
موصوف، معنای قائم به ذات نیست
و صفت، به استقرار ذات کمک میکند بدون آنکه جزء
و مقوّم ذات
موصوف باشد؛ مانند: الهیولی ذو صورة (حمل ذو هو).
۴.
موصوف، قائم به ذات نیست
و صفت، مقوّم
و جزء ذات آن است؛ مانند: الجوهر جسم.
۵.
موصوف، قائم به ذات نیست
و صفت، خارج از ذات
و ملحق به آن میشود، چه عارض بر ذات باشد؛ مانند: «الهیولی ابیض» یا لازم ذات؛ مانند: الجسم المطلق مستعدٌّ للحرکة
و السکون
و الجسم متحیّز.
در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است:
• ابنسینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «صفت خارجی عارض»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۲۹.