صَبّ (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَبّ (به فتح صاد و تشدید باء) و
انصباب (به کسر الف) یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای ریختن و ریخته شدن که
حضرت علی (علیهالسلام) درباره
محبت خویش از این واژه استفاده نموده است.
صَبّ
به معنای ریختن و ریخته شدن لازم و متعدی هر دو آمده است. «صبّ الماء و نحوه: سبکه و انسبک»
• امام (صلواتاللهعلیه) درباره محبت خویش فرموده است: «
«لَوْ ضَرَبْتُ خَيْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَيْفِي هذَا عَلَى أَنْ يُبْغِضَنِي مَاأَبْغَضَنِي وَلَوْ صَبَبْتُ الدُّنْيَا بِجَمَّاتِهَا عَلَى الْمُنَافِقِ عَلَى أَنْ يُحِبَّنِي»؛
اگر با اين شمشيرم بر بينى
مؤمن بزنم كه مرا
دشمن بدارد، دشمن نخواهد داشت و اگر تمام
دنیا را در گلوى
منافق بريزم كه مرا دوست بدارد؛ دوست نخواهد داشت!»
• امام (صلواتاللهعلیه) در مقام
موعظه فرموده است:«
«أَلاَ وَإنَّ الدُّنْيَا قَدْ وَلَّتْ حَذَّاءَ، فَلَمْ يَبْقَ مِنْهَا إِلاَّ صُبَابَة كَصُبَابَةِ الاْنَاءِ اصْطَبَّهَا صَابُّهَ، أَلاَ وَإِنَّ الاْخِرَةَ قَدْ أَقْبَلَتْ»؛
آگاه باشيد،
دنیا به سرعت پشت كرده، و بيشتر از ته مانده ظرفى كه آب آن را ريخته باشند از آن باقى نمانده است! و به هوش باشيد كه
آخرت رو به ما مىآيد.» (اصطباب و تصابّ: خوردن بقیه آب و ته مانده کاسه. و صبابة: باقیمانده آب و شیر در ظرف بعد از خوردن آن است.)
شارحان نهج البلاغه آن را «ابقاها مبقیها او ترکها تارکها» گفتهاند.
• امام (صلواتاللهعلیه) در
خطبه ۱۹۸ فرموده است: «
«فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى... وَأَسْهَلَتْ لَهُ الصِّعَابُ بَعْدَ إِنْصَابِهَا»؛
هر کس
تقوی پیشه کند... مشكلات پىدرپى و خسته كننده آسان شود.»
(انصباب: استقرار و آن نوعی ریخته شدن است.)
شارحان نهج البلاغه آن را اتعاب و رنج دادن هم گفتهاند.
این واژه شش بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صبب»، ج۲، ص۶۲۶.