صبر یعقوب (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از فضایل
یعقوب علیه‌السلام که در
آیات قرآن به آن اشاره شده، «صبر» است.
يعقوب علیه‌السلام، شخصيّتى صبور و شكيبا:
۱. «قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا ... • وجاءو عَلى قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ ...؛
گفتند: «اى پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ ... و پيراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت....» مراد از ضمير در «قال» يعقوب است.
۲. «قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ ...؛
يعقوب گفت: «هواى نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت....»
۳. «قالوا تاللَّهِ تَفتَؤُا تَذكُرُ يوسُفَ حَتّى تَكونَ حَرَضًا او تَكونَ مِنَ الهلِكين • قالَ انَّما اشكوا بَثّى وحُزنى الَى اللَّهِ ...؛
گفتند: به خدا سوگند كه تو آن قدر ياد يوسف مى‌كنى تا مشرف به مرگ شوى، يا بميرى! گفت: من غم و اندوهم را تنها به خدا شكوه مى‌كنم....»
از صبرهای یعقوب علیه‌السلام، صبر در فراق یوسف علیه‌السلام است.
صبر بدون
گلایه يعقوب علیه‌السلام، در فقدان
یوسف علیه‌السلام:
«قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا فَاكَلَهُ الذّئبُ وما انتَ بِمُؤمِنٍ لَنا ولَو كُنّا صدِقين • وجاءو عَلى قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ واللَّهُ ...؛
گفتند: اى پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ و گرگ او را خورد! و مى‌دانيم تو هرگز سخن ما را باور نخواهى كرد، هر چند راستگو باشيم. و پيراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: «نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت....»
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «فصبر جميل» يعنى بدون
شکایت.
شكيبايى يعقوب علیه‌السلام در فقدان يوسف علیه‌السلام، ستودنى و درخور تحسين:
«قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا فَاكَلَهُ الذّئبُ وما انتَ بِمُؤمِنٍ لَنا ولَو كُنّا صدِقين • وجاءو عَلى قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ ...؛
گفتند: اى پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ و گرگ او را خورد! و مى‌دانيم تو هرگز سخن ما را باور نخواهى كرد، هر چند راستگو باشيم. و پيراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت....»
چنانچه «جميل» صفت براى «صبر» باشد، در تقدير گرفتن مبتدا -صبرى صبر جميل- و يا خبر -صبر جميل احسن- ضرورى است. برداشت مزبور ناظر به اين احتمال است.
از صبرهای یعقوب علیه‌السلام، صبر در فراق بنیامین است.
صبر بدون گلايه يعقوب علیه‌السلام در فراق
بنیامین:
«قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ ...؛
يعقوب گفت: «هواى نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت....»
صبر يعقوب علیه‌السلام در فراق بنيامين، ستودنى و درخور تحسين:
«قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ ...؛
يعقوب گفت:
هوای نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت....»
پيشه ساختن صبر و بردبارى، زمينه‌ساز يارى خداوند از ديدگاه يعقوب علیه‌السلام:
۱. «قالوا يابانا انّا ذَهَبنا نَستَبِقُ وتَرَكنا يوسُفَ عِندَ مَتعِنا فَاكَلَهُ الذّئبُ وما انتَ بِمُؤمِنٍ لَنا ولَو كُنّا صدِقين • وجاءو عَلى قَميصِهِ بِدَمٍ كَذِبٍ قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ واللَّهُ المُستَعانُ عَلى ما تَصِفون؛
گفتند: اى
پدر! ما رفتيم تا مشغول مسابقه شويم، و يوسف را نزد اثاث خود گذارديم؛ و
گرگ او را خورد! و مى‌دانيم تو هرگز سخن ما را باور نخواهى كرد، هر چند راستگو باشيم. و
پیراهن او را با خونى دروغين آغشته ساخته، نزد پدر آوردند؛ گفت: نفس سركش شما اين كار زشت را برايتان زينت داده؛ من صبر جميل خواهم داشت (و شكيبايى خالى از ناسپاسى)؛ و در برابر آنچه مى‌گوييد، از خداوند يارى مى‌طلبم.»
۲. «... فَصَبرٌ جَميلٌ عَسَى اللَّهُ ان يَأتِيَنى بِهِم جَميعًا ...؛
... من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت؛ اميدوارم خداوند همه آنها را به من بازگرداند....»
باور يعقوب علیه‌السلام به
علم و
حکمت خداوند، موجب بهره‌مندى وى از صبر و شكيبايى:
«قالَ بَل سَوَّلَت لَكُم انفُسُكُم امرًا فَصَبرٌ جَميلٌ عَسَى اللَّهُ ان يَأتِيَنى بِهِم جَميعًا انَّهُ هُوَ العَليمُ الحَكيم؛
يعقوب گفت: هواى نفس شما، اين امر را چنين در نظرتان جلوه داده است؛ من صبرى جميل و خالى از بى تابى خواهم داشت؛ اميدوارم خداوند همه آنها را به من بازگرداند؛ چرا كه او دانا و حكيم است.»
جمله «انّه هو» علاوه بر اينكه تعليل براى «عسى اللّه ...» است مى‌تواند بيان علّت براى «فصبر جميل» نيز باشد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۲۴۷، برگرفته از مقاله «فضایل یعقوب علیه‌السلام (صبر)».
