صبر و صلات (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صبر و صلات:
(بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ) صبر و صلات:
صبر آن حالت استقامت
و شكيبايى
و ايستادگى در جبهه مشكلات است.
نماز پيوندى است با خدا
و وسيله ارتباطى با اين تكيه‌گاه محكم است.
به موردی از کاربرد
صبر و صلات در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ) (اى كسانى كه
ایمان آورده‌ايد! از صبر
و استقامت
و نماز، يارى بگيريد؛ زيرا
خداوند با
صابران است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در معناى صبر
و صلاة در ذيل آيه:
(وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ، وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ) پاره‌اى مطالب گفته شد، در اينجا نيز مى‌گوييم: صبر از بزرگترين ملكات
و احوالى است كه
قرآن آن را ستوده
و مكرر امر بدان نموده است.
(وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِينَ) (از صبر
و نماز يارى جوييد
و با شكيبايى
و مهار هوس‌هاى درونى
و توجه به
پروردگار، نيرو بگيريد
و اين كار، جز براى خاشعان، دشوار
و سنگين است.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: از صبر
و نماز كمک بگيريد.
و نيز در
کافی از آن جناب روايت كرده، كه در ذيل آيه نامبرده فرمود: صبر همان روزه است
و فرمود: هر وقت حادثه‌اى براى كسى پيش آمد، روزه بگيرد، تا خدا آن را
بر طرف سازد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
موضوع ديگرى كه در آيه مورد بحث به عنوان يک تكيه‌گاه مهم در كنار صبر معرفى شده، «صلات» (نماز) است. در احاديث
اسلامی مى‌خوانيم:
«هنگامى كه
علی (علیه‌السلام) با مشكلى روبرو مى‌شد به نماز برمى‌خاست
و پس از نماز به دنبال حل مشكل مى‌رفت
و اين آيه را تلاوت مى‌فرمود:
(وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاٰةِ...)بنابراين آيات مورد بحث (بقره/ ۴۵
و ۱۵۳) در حقيقت به دو اصل تكيه مى‌كند، يكى اتكاى به
خداوند كه نماز مظهر آن است
و ديگرى مسئله خود يارى
و اتكاى به نفس كه به عنوان صبر از آن ياد شده است، به عبارت ديگر، براى پيشرفت
و پيروزى
بر مشكلات، دو ركن اساسى لازم است، يكى پايگاه نيرومند درونى
و ديگر تكيه‌گاه محكم برونى، در آيات مورد بحث به اين دو ركن اساسى با تعبير «صبر»
و «صلات» اشاره شده است:
صبر آن حالت استقامت
و شكيبايى
و ايستادگى در جبهه مشكلات است
و نماز پيوندى است با خدا
و وسيله ارتباطى است با اين تكيه‌گاه محكم.
گرچه كلمه «صبر» در روايات فراوانى به روزه
تفسير شده است، ولى مسلما منحصر به
روزه نيست، بلكه روزه به عنوان يک مصداق بارز
و روشن آن است، زيرا
انسان در پرتو اين عبادت بزرگ اراده‌اى نيرومند
و ايمانى استوار پيدا مى‌كند
و حاكميت عقلش
بر هوس‌هايش مسلم مى‌شود.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صبر و صلات»، ج۲، ص۵۶۲.
