شک در رافعیت موجود
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شک در رافعیت موجود به تردید در قابلیت امر حادث برای رفع شیء دارای
مقتضی بقا اطلاق می‌شود.
شک در رافعیت موجود، مقابل
شک در وجود رافع بوده و در مواردی است که،
مکلف علم دارد چیزی در خارج به وجود آمده و بعد از آن، شی ء دیگری موجود شده، آن گاه در رافعیت شی ء دوم برای شی ء اول تردید می‌کند؛ یعنی در این که آیا شیء دوم می‌تواند قابلیت بقای شی ء اول را از بین ببرد یا نه، تردید می‌کند؛ برای مثال، شخصی
وضو می‌گیرد و سپس رطوبتی به نام
مذی از او خارج می‌شود، آن گاه
شک می‌کند که آیا این
رطوبت از نظر شرعی رافع وضو است یا خیر؛
بنابراین، شک در رافعیت امر موجود برای وضو دارد.
منشا این شک، ممکن است یکی از امور زیر باشد:
۱. گاهی شک در رافعیت موجود، ناشی از اشتباه در
مفهوم است؛ برای مثال، یکی از
مبطلات وضو ، خواب است، ولی
مکلف شک می‌کند آیا
خواب مبطل وضو، به خوابی گفته می‌شود که بر
گوش و
چشم غلبه کند، یا فقط به خواب غلبه کننده بر چشم
اطلاق می‌شود، که با
چرت زدن هم به وجود می‌آید؛ از این رو، مفهوم خواب
اجمال دارد؛
۲. گاهی شک در رافعیت موجود، ناشی از
اشتباه در مصداق است؛ یعنی چیزی در خارج موجود شده، ولی معلوم نیست این موجود، مصداق عنوان کلی رافع است یا نه؛
۳. گاهی شک در رافعیت موجود، از
جهل به صفت شی ء موجود، سرچشمه می‌گیرد، مثل این که
طهارت باطنی حاصل شده و قابل بقا هم هست، ولی به دنبال آن، یکی از رطوبت‌های سه گانه (وذی، ودی یا
مذی) مشاهده شده است و شک ایجاد شده که این موجود خارجی، از نظر شرعی رافع و مبطل وضو است یا خیر؛
۴. گاهی منشا شک، تردید در
مستصحب است؛ به این بیان که
مکلف نمی‌داند آیا این موجود، رافع بوده یا آن چه انجام نشده رافع است، مثل این که مکلف می‌داند در
ظهر جمعه به نماز،
تکلیف دارد، ولی نمی‌داند نماز ظهر در ذمه او است یا نماز جمعه، آن گاه
نماز ظهر را به جا می‌آورد، که نتیجه آن، شک در رفع تکلیف حتی بعد از انجام نماز ظهر است.
استصحاب با شک در رافعیت موجود .
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «شک در رافعیت موجود».
