• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شُهود (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: شُهود (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: شُهود (مفردات‌قرآن)، شُهُود (لغات‌قرآن)، شهود.


شُهود (به ضم شین) و شَهادَت (به فتح شین و دال) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای حضور و معاینه کار، خبر قاطع و ادای شهادت و اظهار خبر قاطع و گاهی به معنای اقرار، حکم و علم است.
• «شاهد» حاضر و بیننده جریان و جمع آن شهود و اشهاد است.
• «شهید» به معنای شاهد، جمع آن شهداء است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره خوارج و در مورد مقتول فی سبیل اللّه و... از این واژه استفاده نموده است.


شُهود و شَهادَت به معنای حضور و معاینه کار آمده است.
«شهد امرا» یعنی در کاری حاضر شد و آن را دید.
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۱۷.    
[۲] نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ط-الحسینی، ج۳، ص۷۷.    

شهادت گاهی به معنای خبر قاطع و نیز به معنای ادای شهادت و اظهار خبر قاطع است، همچنین به معنای اقرار، حکم و علم آید. «شاهد» حاضر و بیننده جریان، جمع آن شهود و اشهاد است «شهید» به معنای شاهد، جمع آن شهداء است.
کسانی را که در راه خدا کشته می‌شوند شهید و شهداء گویند.
شهید ثانی در شرح لمعه می‌گوید: علت این تسمیه آن است که او گواهی داده شده است برای بهشت و غفران و شاید علت آن باشد که او از شاهدان اعمال در روز قیامت است.

برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - شَهِدَ - خطبه ۱۲۲ (خطاب به خوارج)

امام (صلوات‌الله‌علیه) به خوارج فرمود:
«أَكُلُّكُمْ شَهِدَ مَعَنا صِفّينَ؟ فَقالوا: مِنّا مَنْ شَهِدَ وَ مِنّا مَنْ لَمْ يَشْهَدْ. قالَ: فَامْتازوا فِرْقَتَيْنِ، فَلْيَكُنْ مَنْ شَهِدَ صِفّينَ فِرْقَةً، وَ مَنْ لَمْ يَشْهَدْها فَرْقَةً، حَتَّى أُكَلِّمَ كُـلاّ مِنْكُمْ بِكَلامِهِ.»
[۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، خطبه ۱۲۲، ص۲۷۷.    
[۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲، خطبه ۱۲۲.    
[۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۷۸، خطبه ۱۲۲.    
[۶] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۹۷.    

«آيا شما همه در «صفّین» همراه ما بودید؟ گفتند: بعضى از ما آرى و بعضی نه، فرمود: پس به دو گروه تقسیم شويد؛ آنها که در «صفّين» بودند يک طرف و آن‌ها كه نبودند در سوى دیگر، تا با هر كدام با سخنى که شایسته آن‌هاست گفتگو کنم.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۵، خطبه ۱۲۲.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۴۵.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۱۴.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۲۹.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۴۰.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۹۷.    
)
در این‌جا چندین بار شهادت به معنی حضور آمده است.


۲.۲ - الشَّهيدُ - حکمت ۴۷۴ (درباره شهید)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در مورد مقتول فی سبیل اللّه فرموده است:
«ما الْـمُجاهِدُ الشَّهيدُ في سَبيلِ اللهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ.»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، حکمت ۴۷۴، ص۸۹۳.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۶، خطبه ۱۲۲.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۹، خطبه ۱۲۲.    

«مجاهد شهید در راه خدا اجرش بيشتر از کسى نيست که قدرت بر گناه دارد امّا خویشتندارى مى‌كند.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۵۳، حکمت ۴۷۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۷۰۲.    
[۱۸] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۲۳۳.    
)
(در قرآن مجید به مقتول فی سبیل اللّه شهید گفته نشده ولی در «نهج‌البلاغه» چندین بار به‌کار رفته است.)


۲.۳ - الشَّواهِدُ - خطبه ۱۸۵ (در وصف خدا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خدا فرموده است:
«الْحَمْدُ لله الَّذي لا تُدْرِكُهُ الشَّواهِدُ، وَ لا تَحْويهِ الْمَشاهِدُ... مُسْتَشْهِدٌ بِحُدوثِ الاَْشْياءِ عَلَى أَزَلِيَّتِهِ.»
[۱۹] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۱۸، خطبه ۱۸۵.    
[۲۰] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۳۷، خطبه ۱۸۵.    
[۲۱] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۶۹، خطبه ۱۸۵.    

«ستایش مخصوص خداوندی است كه حواس، وى را درک نکنند و مکانها وى را در برنگيرند... حادث بودن اشيا گواه بر هميشگى او.»
[۲۲] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۱۷، خطبه ۱۸۵.    
[۲۳] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۲۳.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۴] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۲۵.    
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۰۸.    
[۲۶] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۲۱۲.    
[۲۷] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۴۴.    
)
(استشهاد: شاهد گرفتن. شواهد: بینندگان. مشاهد: مکان‌ها و محل‌های حضور.)


این واژه موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است.
[۲۸] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۷، خطبه ۹۶.    
[۲۹] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۸۸، خطبه ۹۵.    
[۳۰] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۱، خطبه ۹۷.    
[۳۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۷۰.    
[۳۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۸۸، خطبه ۱۹۵.    
[۳۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۹۳، خطبه ۱۹۰.    
[۳۴] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۸، خطبه ۱۹۵.    
[۳۵] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۷۰.    
[۳۶] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۲۲، خطبه ۲۱۲.    
[۳۷] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۱۹، خطبه ۲۰۷.    
[۳۸] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۲۹، خطبه ۲۱۲.    
[۳۹] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۶۰.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۱۷.    
۲. ↑ نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ط-الحسینی، ج۳، ص۷۷.    
۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، خطبه ۱۲۲، ص۲۷۷.    
۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲، خطبه ۱۲۲.    
۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۷۸، خطبه ۱۲۲.    
۶. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۹۷.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۵، خطبه ۱۲۲.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۴۵.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۱۴.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۲۲۹.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۴۰.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۹۷.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، حکمت ۴۷۴، ص۸۹۳.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۶، خطبه ۱۲۲.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۹، خطبه ۱۲۲.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۵۳، حکمت ۴۷۴.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۷۰۲.    
۱۸. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۲۳۳.    
۱۹. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۱۸، خطبه ۱۸۵.    
۲۰. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۳۷، خطبه ۱۸۵.    
۲۱. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۶۹، خطبه ۱۸۵.    
۲۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۱۷، خطبه ۱۸۵.    
۲۳. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۲۳.    
۲۴. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۲۵.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱، ص۱۰۸.    
۲۶. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۲۱۲.    
۲۷. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۴۴.    
۲۸. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۷، خطبه ۹۶.    
۲۹. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۸۸، خطبه ۹۵.    
۳۰. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۱، خطبه ۹۷.    
۳۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۷۰.    
۳۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۸۸، خطبه ۱۹۵.    
۳۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۹۳، خطبه ۱۹۰.    
۳۴. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۸، خطبه ۱۹۵.    
۳۵. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۷۰.    
۳۶. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۲۲، خطبه ۲۱۲.    
۳۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۱۹، خطبه ۲۰۷.    
۳۸. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۲۹، خطبه ۲۱۲.    
۳۹. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۶۰.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شهود»، ج۲، ص۶۱۷.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 474 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 122 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 185 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
جعبه ابزار