شَغَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شَغَر (به فتح شین) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای نبودن حامی، دور شدن، بلند کردن و فارغ شدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره مظلومیت
اهل بیت (علیهم‌السّلام) و
فتنه از این واژه استفاده نموده است.
شَغَر (به فتح شین)
شغور به معنای نبودن حامی، دور شدن، بلند کردن و فارغ شدن آمده است.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره مظلومیت اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) فرموده است:
«فَالاَْرْضُ لَكُمْ شَاغِرَةٌ، وَأَيْدِيكُمْ فِيهَا مَبْسُوطَةٌ، وَأَيْدِي الْقَادَةِ عَنْكُمْ مَكْفُوفَةٌ، وَسُيُوفُكُمْ عَلَيْهِمْ مَسَلَّطَةٌ»؛
«زمین برای شما فراغ و آماده است دستتان در آن باز است، دست پیشوایان از شما بسته و شمشیرهایتان بر آنها مسلّط است».
(ظاهراً اشاره به زمان
بنی‌امیّه باشد.)
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره برپا شدن فتنه‌ها فرموده است:
«أَيُّهَا النَّاسُ، سَلُوني قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُوني... قَبْلَ أَنْ تَشْغَرَ بِرِجْلِهَا فِتْنَةٌ تَطَأُ فِي خِطَامِهَا وَتَذْهَبُ بِأَحْلاَمِ قَوْمِهَا»؛
«از من بپرسید پیش از آنکه مرا از دست بدهید و قبل از آنکه فتنه‌ای پایش را بلند کند، که در افسار خویش بدون قائد می‌رود و عقول قوم خویش را می‌برد».
امام (صلوات‌الله‌علیه) آن‌گاه که بعضی از
بنی‌هاشم اموال
بیت‌المال را دزدید و فرار کرد به او نوشت:
«لَمَّا رَأَيْتَ الزَّمانَ عَلَى ابْنِ عَمِّكَ قَدْ كَلِبَ، وَ الْعَدوَّ قَدْ حَرِبَ، وَأَمَانَةَ النَّاسِ قَدْ خَزِيَتْ، وَ هذهِ الاُْمَّةَ قَدْ فَتَنَتْ وَ شَغَرَتْ، قَلَبْتَ لاِبْنِ عَمِّكَ ظَهْرَ الِْمجَنِّ»؛
«آن‌گاه که دیدی زمان بر پسر عمویت سخت شده و
دشمن غضبش شدید گشته و
امانت به
خیانت گرائیده و این امّت احتیاط را از دست داده و بی‌حامی مانده است. پشت سپر را به طرف پسر عمویت برگرداندی و با او به مخالفت برخاستی».
این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شغر»، ج۲، ص۶۰۳.
