شهر بجانه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَجّانه، (اسپانیایی: پچینا)،
شهر کهن
اسپانیایی که امروزه به صورت شهرکی روستایی درآمده است.
رودِ ریوآندارا (وادی بجّانه)، که از دامنه های جنوبی سیرانوادا سرچشمه می‌گیرد، از آن می‌گذرد و ۱۰
کیلومتر پایینتر، در حوالی برج دیده بانی (ماریَه بَجّانه)، در محل شهری به نام المَریّه، که فعالترین و پررونق ترین بندر
دریای روم (
مدیترانه) در اَنْدُلُس بوده است، به
دریا می‌ریزد.
ملاّ حانی که در فاصله میان بندرهای آلیکانته (لَقَنْت) و آگیلاس (آقله) زندگی می‌کردند در
پاییز به سواحل
افریقا می‌رفتند و
زمستان را درآنجا می‌گذراندند و در
بهار با مال التجاره فراوان به شبه جزیره
ایبری باز می‌گشتند؛ عده ای از آن‌ها که در بندرهای شمال افریقا مقیم شدند، چند شهر از جمله شهر جدید تِنِس را بنیاد کردند.
در این ایام ولایت بَجّانه در دست
مسلمانان یمنی بود که از جانب عبدالرّحمن دوم (۱۷۶ـ ۲۳۸/۷۹۲ـ۸۵۲) مأمور شده بودند تا رباطی را برای محافظت
ساحل در مقابل حملات احتمالی مَجوس (= وایکینگها به تعبیر جغرافی دانان عرب) دایرکنند؛ وی در عوض، درّه حاصلخیز آندارا را به آنان واگذاشته بود.
آن عدّه از ملاّ حان اندلسی که از تنس بازگشته بودند با این
مسلمانان بر سر تشکیل دولتی جمهوری متکی به اقتصاد دریایی به توافق رسیدند، و بجّانه را مرکز این کشور کوچک اعلام کردند.
مسجد بزرگی که
مسلمانان ساختند و برج و بارویی که به همّت ملاحان برافراشتند بجّانه را به شهری بدل کرد که در نتیجه وجودِ کشتیهای تجاریش، که در المریه لنگر می‌انداختند، سریعاً وسعت و رونق یافت.
ولی بجّانه پس از ۳۷ سال زندگی نیمه مستقل، که در طی آن، شهر در معرض تهدید اتحادیه عربهای البیره قرار داشت، سرانجام در ۳۱۰ جزءِ قلمرو
امویان شد؛ و در طی نیمه نخست قرن چهارم، همچنان رونق خود را حفظ کرد تا این‌که در ۳۴۴، عبدالرحمن سوم المریه را مرکز ایالت قرار داد و در آن‌جا برنامه های شهرسازی مهمی را به اجرا درآورد.
در ایّام حکومت حَکَم دوم (حک: ۳۵۰ـ۳۶۶) اهمیت بجّانه بازهم کاهش یافت، و در قرن پنجم به روستایی محقر تبدیل شد، و المریه به صورت مرکز یکی از ملوک الطوایف درآمد.
(۱) محمدبن محمد ادریسی، کتاب نزهه المشتاق فی اختراق الا´فاق، قاهره.
(۲) عبداللّه بن عبدالعزیز بکری، کتاب المغرب فی ذکر بلاد افریقیه والمغرب، پاریس ۱۹۶۵، ص۸۱.
(۳) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، ج۱، ص۴۹۴ـ۴۹۵؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بجانه»، شماره۵۰۰.
