شرح کشف المراد (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شرح کشف المراد اثر علی محمدی، اندیشمندی فاضل، محققی پرکار و توانمند، مدرس و استادی سخت کوش از
حوزه علمیه مقدس
قم که شرحی بر شرح کتاب
تجریدالاعتقاد و با موضوع عقیده و
کلام به
زبان فارسی میباشد.
تجرید الاعتقاد که به
زبان عربی است، متعلق به حکیم و ریاضیدان و متکلم بزرگ شیعی جناب
خواجه نصیرالدین طوسی رحمة‌الله‌علیه میباشد که در آن اساس مباحث کلامی با عباراتی کوتاه و در عین حال محکم و فنی مطرح گردیده و در طول تاریخ پس از تدوین خود، از سوی علمای بزرگ
شیعه و
سنی به زبان عربی و فارسی مورد شرح و تعلیق قرار گرفته است.
علامه قوشجی درباره شرح کشف المراد می‌گوید: اگر کشف المراد نبود فهم تجرید الاعتقاد میسر نمی‌گشت.
از جمله شروح کتاب تجرید الاعتقاد کتاب کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد توسط جناب
علامه حلی (۶۴۸ ق تا ۷۲۶ ق) به زبان عربی شرح گردیده و در برهه‌ای از زمان به عنوان متن درسی
طلاب علوم دینی بوده است که امروز دو کتاب
بدایه و
نهایة الحکمه جایگزین آن شده است.
نویسنده کتاب حاضر- طبق ادعای خویش در مقدمه کتاب- پس از چند دوره تدریس کشف المراد و وجود قالب‌های علمی و شیوه منطق
ارسطوئی و تشخیص صعوبت آن برای مبتدیان، اقدام به تدوین این کتاب نموده تا طبق ادعای خود با عباراتی که نه خیلی اصطلاحی و علمی و نه خیلی عامیانه به حل معضلات و مشکلات متن بپردازد.
کتاب با مقدمه‌ای کوتاه از نویسنده، با عنوان «پیشگفتار» که در آن به شکل بسیار مختصر به معرفی کتاب و انگیزه نگارش آن پرداخته و در ادامه با بحث‌های مقدماتی در شش «مطلب» ادامه یافته که توضیحاتی عمومی اما ارزشمند پیرامون مباحث کلامی و
معارف الهی به ترتیب زیر ارائه می‌نماید:
مطلب اول: مطالبی در بایسته‌های ضروری جهت آشنائی با معارف الهی.
مطلب دوم: تقسیماتی در تعالیم
اسلام همچون
اعتقادیات ، اخلاقیات و
احکام .
مطلب سوم: هدف از خلقت.
مطلب چهارم: ضرورت شناخت
اصول دین .
مطلب پنجم: شناخت تقلیدی؟ یا استدلالی؟
مطلب ششم: فوائد شناخت اصول دین.
کتاب پس از عبور از بحث‌های مقدماتی وارد مباحث اصلی شده و مسائل اعتقادی را در چند مبحث:
خداشناسی ،
پیامبر شناسی ،
امام شناسی ،
معاد شناسی که هر یک از این عناوین کلی، با چند عنوان ریزتر مورد شرح قرار گرفته است.
با مروری سریع در این کتاب می‌توان به چند شاخصه و ویژگی مهم در این کتاب پی برد:
۱- این شرح با مورد نظر قرار دادن متن اصلی کتاب کشف المراد، کمتر خود را در قید و بند واژگان کتاب متن قرار داده و با برداشتی آزاد به بیان محتوایی مطالب پرداخته و کمتر به چشم می‌خورد که از تعابیر و جملات متن، ردپایی موجود باشد.
۲- از ویژگی‌های این کتاب نثر ساده و روان و قابل فهم آن برای دانش پژوهان خصوصا مبتدیان که مخاطبان اصلی این کتاب هستند که این می‌تواند بهترین عامل در فهم مطلب محسوب گردد.
۳- از ویژگی‌های دیگر این کتاب اختصار فوق العاده آن است که دانش پژوه را در فرصتی کوتاه با دوره‌ای جامع از معارف کلامی آشنا می‌سازد.
۴- در این کتاب سعی شده تا برخلاف برخی کتاب‌های کلامی که غالبا از عباراتی مشکل و پیچیده به شرح مطالب می‌پردازند از عباراتی همه فهم استفاده گردد.
۵- ویژگی دیگری که باید درباره این اثر مد نظر داشت این نکته است که شارح به سبب رعایت سطح مخاطب- که دانش پژوهان مبتدی
علم کلام هستند- فقط به شرح و توضیح متن کشف المراد بسنده نموده و از بیان نظرات متعددی که خارج از متن اصلی کتاب است اجتناب کرده و مطلب را به همان نظری که صاحب کشف المراد در بیان مطلب داشته تنها گذارده تا از سردرگمی و حیرت خواننده جلوگیری نماید.
به سبب همین ویژگی‌ها، این کتاب، از همان ابتدای تالیف با اقبال عمومی طلاب و دانشجویان
حوزه و
دانشگاه مواجه گشته و با وجود شروح و حواشی متعددی که به زبان فارسی و عربی برای شرح کشف المراد وجود دارد این کتاب از توجه بیشتری برخوردار بوده است.
قضاوت‌های برخی از طلاب و دانشجویان درباره این کتاب نشان می‌دهد که نویسنده در اقدام خود تا حد زیادی موفق بوده و در مجموع، این کتاب برای اطلاع و آگاهی دانش پژوهان مبتدی موفق و برای آنها می‌تواند سودمند و کارگشا باشد.
نویسنده، پایان نوشتار خود را مصادف با پایان رمضان المبارک سال ۱۴۱۰ ق دانسته و در آخر، اشعاری را در وصف مقام شامخ شاه
ولایت ،
امیر مؤمنان علی ابن ابی طالب علیه‌السّلام که از طبع شعری نویسنده نشات گرفته، حسن ختام قرار داده و با چهار تشبیه زیبا که می‌تواند در ایجاد جدیت و کوشش هرچه بیشتر برای طالبان علم مفید باشد کتاب خود را خاتمه بخشیده است.
این کتاب به کوشش
انتشارات دارالفکر،
قم ، در ۶۲۷ صفحه در قطع وزیری در یک جلد و نسخه حاضر نیز چاپ چهارم در سال ۱۳۷۸ ش منتشر شده است.
نرم افزار خواجه نصیرالدین طوسی،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
