شرح تبصرة المتعلمین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اصل کتاب نوشته
علامه حلی و شرح آن نوشته شیخ
ضیاء الدین عراقی است.
این کتاب به خاطر ویژگی‌های خاص خود مانند جامعیت در موضوع، آسانی و روانی عبارت همراه با دقت علمی، از دانشنامه‌های فقهی بزرگ، بلکه سومین دانشنامه بعد از کتاب ریاض و جواهر به شمار می‌رود. آنچه که ارزش و اهمیت این کتاب را می‌افزاید روش دقیق مؤلف است که به حق استاد فقهای متاخر شمرده می‌شود چرا که از مجلس درس او تعداد بسیار زیادی از فقهای معاصر و مراجع تقلید فارغ التحصیل شدند.
این کتاب با تمام ارزشی که دارد همانند بسیاری از میراث اسلامی ما در زاویه یکی از کتابخانه‌ها سال‌های سال مخفی مانده بود، تا این که حضرت حجة الاسلام و المسلمین شیخ محمد مهدی آصفی حفظه الله بر نسخه‌ای خطی از این کتاب که با دست خط خود مؤلف نوشته شده دست یافت، و بر برخی از فضلای حوزه برای تحقیق و چاپ آن عرضه نمود، حضرت حجة الاسلام شیخ محمد هادی معرفت این مهم را پذیرفت و هفت جلد را تحقیق نمود که در چهار جلد و در زمان‌های مختلف به چاپ رسید. بیشترین هزینه چاپ را حضرت آیت‌الله العظمی سید ابو القاسم خویی متحمل شد. آقای معرفت دست از کار تحقیق تتمه کتاب کشید و به چهار جلد یاد شده که از اول کتاب
طهارت تا آخر
امر به معروف و
نهی از منکر است اکتفا نمود. در این میان مؤسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین
حوزه علمیه قم بر آن شد تا تحقیق این کتاب را به انجام برساند، و این کار را به یکی از فضلای حوزه واگذار نمود، که ایشان نیز ما بقی تحقیق کتاب از بحث
متاجر تا آخر بحث
اجاره که جلد پنجم از چاپ جدید می‌باشد را انجام داد. سپس مؤسسه انتشارات تصمیم گرفت که جلدهای اولی تحقیق شده توسط آقای معرفت را نیز دوباره تحقیق کند، تا یک دوره فقهی کامل و به طور یکنواختی ظاهر گردد که این کار نیز به انجام رسید.
در تحقیق این کتاب از دو نسخه خطی استفاده شده است:
اول: نسخه اصلی، که با خط مؤلف نوشته شده و بد خط است، حتی برخی از کلمات بدون نقطه نوشته شده، بلکه احیانا چند کلمه با هم و بدون تفکیک ادغام شده است. این نسخه دارای چند جلد است و حاوی تمام آن چیزی است که مؤلف در شرح تبصره نگاشته است.
دوم: نسخه‌ای با خط خوش که توسط یکی از شاگردان مؤلف تدوین شده و خود مصنف تصحیحاتی بر روی آن اعمال کرده است. از این نسخه در خواندن کلمات ناخوانای نسخه اصل بسیار استفاده شده است.
۱- استفاده از نسخه اصل که با خط مؤلف نوشته شده در تحقیق این کتاب و کمک گرفتن از نسخه دوم در خواندن برخی از عبارت‌های ناخوانا در نسخه اصل.
۲- استخراج آیات قرآنی،
احادیث شریف و گفتار علمایی که مؤلف آنها را در طی بحث ذکر کرده است، مگر منابعی که در دسترس نبودند، مانند:
نجاة العباد صاحب جواهر، حاشیه
نجاة العباد شیخ انصاری ، تکمله التبصره
آخوند خراسانی و حاشیه آن نوشته یکی از شاگردان آخوند.
۳- توضیح معانی واژه‌هایی که نیاز به توضیح دارند.
۴- ایجاد فهرست موضوعات در پایان هر جلد.
نرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
