شرح اسماء العقار (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«شرح اسماء العقار» تالیف
موسی بن عبیدالله اسرائیلی قرطبی از جمله آثار معروف در زمینه شناخت مفردات در
طب سنتی است.
مؤلف در مقدمه کتاب انگیزه خود را از نگارش این اثر شرح اسامی
ادویه معروف مستعمل در صنعت
طب دانسته است.
قصد نویسنده نگارش کتابی در زمینه
داروشناسی نبوده است، از این رو هر دارویی را ذکر نمی‌کند. علاوه بر این از پرداختن به داروهایی که نیاز به معرفی ندارند، (مثل
زیتون) و یا آنچه منافع چندانی ندارند، پرهیز می‌کند.
مؤلف در نگارش این کتاب دواهایی را که ذکر نموده، بر اساس حروف الفباء مرتب کرده است. البته ترتیب چینش ابواب بر اساس ترتیب معمول حروف الفبا نیست، از این رو بعد از حرف باء حرف جیم و پس از حرف دال حرف هاء و یا قرار گرفته است. این کتاب با بیان مفرداتی که حرف اول آن‌ها غین است، پایان می‌پذیرد.
در مجموع، مؤلف ۴۰۵ ماده دارویی را در این اثر نام می‌برد.
او- چنان که خود می‌گوید- در نگارش این اثر و توصیف مفردات دارویی از کتاب
ابن جلجل و
ابی ولید بن جناح، کتاب فافقی که نگاشته یکی از علمای
اندلس است و نیز آنچه را
ابن وافد و
ابن سمجون ذکر می‌کنند، استفاده می‌کند. همچنین مؤلف به آنچه در مغرب مشهور است، اعتنای تام دارد و هنگام اختلاف در مصادر بر مبنای همین شهرت، یکی از اقوال را ترجیح می‌دهد.
این اثر در حقیقت لغت نامه‌ای برای معرفی داروهای (بیشتر مفردات) طب سنتی است و مؤلف سعی بر این دارد که بدون پرداختن به مطالب غیرضروری و با بیانی ساده و مختصر، اسامی چند صد داروی به کار رفته در طب را بیان کند.
در این میان علاوه بر ذکر اسامی این مفردات، گاه به محل یافت، انواع آن‌ها و خواص آن‌ها نیز به صورت گذرا اشاره شده است.
این کتاب به همت دکتر ماکس مایر هوف و بر اساس نسخه خطی‌ای که در کتابخانه
استانبول بوده، تصحیح و در سال ۱۹۴۰ م منتشر شده است. مصحح علاوه بر تصحیح این اثر، به تذییل، فهرست نویسی و ترجمه کتاب به زبان فرانسه مبادرت ورزیده است.
موسی بن عبیدالله اسرائیلی قرطبی
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
