سید میرنثار علی تیتومیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تیتومیر/ تیتومیان، سید میرنثار علی، از
مسلمانان مبارز ضد استعمار و
رهبر قیامهای دهقانی در
بنگال بود.
در ۱۱۹۶/ ۱۷۸۲ در چاندپور در بخش بشیرهات ناحیة ۲۴ پَرگَنَه در مغرب بنگال و در خانواده ای اصیل به
دنیا آمد.
فارسی و
عربی و برخی دروس اسلامی را در مدرسه ای محلی فراگرفت. همچنین در آن زمان کشتی گیری صاحب نام بود.
او به خدمت زمینداران محلی هندو در آمد، اما دیری نپایید که به دلیل
مقاومت در برابر قدرتِ فئودالها زندانی شد (گزارش کالوین، شورای قضایی بنگال، سوم آوریل ۱۸۳۲). در ۱۲۳۷/ ۱۸۲۲، هنگامی که همراه یکی از اعضای خاندان سلطنتی دهلی عازم
حج بود، با سید احمد بریلوی در
مکه ملاقات کرد. وی تیتومیر را با طریقه محمدیه، که متأثر از
آرای ابن تَیْمیّه و
محمدبن عبدالوهاب بود، آشنا کرد. تیتومیر در ۱۲۴۲/ ۱۸۲۷، در حین بازگشت به بنگال، به
فکر احیای عقاید اصیل اسلامی افتاد، به نحوی که عاری از تأثیرات فرهنگ محلی و مناسک مذهبی باشد. او دهقانان را به
قیام بر ضد
ظلم زمیندارانِ
هندو و
مسلمان و مستعمره داران برانگیخت و توانست افزون بر جلب «فقیرها»، گروههای مقاومتِ مسلح (مثلاً مسکین شاه)، برخی هندوها (مثلاً منوهر رای، زمیندار اهل بهوسنه) را نیز با خود همراه سازد. شماری از زمینداران و در رأس آنان کریشنا دیو رای، از بیم گسترش نفوذ تیتومیر و برای تنبیه و تحقیر افرادی که محاسن داشتند یا
مسجد می‌ساختند، مالیاتهای کمرشکنی وضع کردند. تیتومیر که از راههای قانونی نتوانسته بود به
عدالت دست یابد، به
مقاومت مسلحانه و نهایتاً به
جنگ کشانده شد.
وی قلعه ای از چوب بامبو (نی هندی) بنا کرد، اما توپخانه کمپانی
هند شرقی آن را ویران کرد و در ۱۳
جمادی الاخره ۱۲۴۷/ ۱۹ نوامبر ۱۸۳۱، تیتومیر که به قهرمانی ملی تبدیل شده بود، همراه بسیاری از پیروانش کشته شد.
تیتومیر از پیشروان علمای مساوات طلب بنگالی بود و مردم را به نوعی نبرد طبقاتی بر اساس
اعتقادات اسلامی فرا می‌خواند (کارل مارکس این را کاملاً غلط فهمیده بود)
که گاه با عنوان نهضت مولوی از آن یاد می‌شود.
پس از تیتومیر برخی از مریدانش، مانند منشی محمد یاسین و منشی فیض الدین مختار، و رهبرانی همچون
حاجی شریعت اللّه و پسرش دودومیان در سده سیزدهم/ نوزدهم
و اخیراً مولانا باشانی (متوفی ۱۳۵۵ ش) این نهضت را ادامه دادند.
(۱) جعفرعلی نقوی، تاریخ احمدی، نسخة خطی کتابخانة دانشگاه پنجاب.
(۲) Aziz Ahmad, Studies in Islamic culture in the Indian environment , Oxford ۱۹۶۴, ۲۱۶-۲۱۷;.
(۳) P Hardy, The Muslims of British India , Cambridge ۱۹۷۲, ۵۷-۵۸;.
(۴) KW Jones, Socio-religious reform movements in British India) The New Cambridge hist of India , III ۱) , Cambridge ۱۹۸۹, ۲۲-۲۳, ۲۵;.
(۵) Judicial (Criminal) Proceedings , West Bengal State archives, ۱۸۳۱, ۱۸۳۲, ۱۸۳۳;.
(۶) Muinuddin Ahmad Khan, Muslim struggle for freedom in Bengal , Dacca ۱۹۶۰;.
(۷) idem, "The struggle of Titu Mir, a re- examination", Jnal Asiatic Soc Pakistan, IV (۱۹۵۹) , ۱۱۳-۱۳۳;.
(۸) idem, Titu Mir and his followers , Dhaka ۱۹۸۰;.
(۹) Karl Marx, Notes on Indian history , Moscow (nd) ;.
(۱۰) Narkel Barir Djanga (a Bengali puth i ¦) , Calcutta ۱۸۵۳-۱۸۵۴;.
(۱۱) Biharilal Sarkar, T i ¦tu ¦ (in Bengali) , ed Sapan Basu, Calcutta ۱۹۸۱;.
(۱۲) EI ۲ , sv "Fara ¦ Ýid ¤iyya" (by ABausani).
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «سید میرنثار علی تیتومیر»، شماره۴۱۴۷.
