سیدمحمد بن سیدمحمدتقی بحرالعلوم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سید محمد فرزند سیدمحمدتقی از
خاندان بحرالعلوم است.
سید محمد بن سیدمحمدتقی (۱۲۶۱-۱۳۲۶ق/۱۸۴۵-۱۹۰۸م)، در
نجف چشم به جهان گشود.
فقه را نزد عمویش سیدعلی، شیخ‌راضی و سید حسین ترک کوه کمری و اصول را نزد میرزا‌عبدالرحیم نهاوندی و
فلسفه را نزد حکیم الهی میرزا‌محمدباقر نجفی (د ۱۲۹۰ق/۱۸۷۳م) آموخت. وی از عمویش اجازه روایت یافت. پس از درگذشت عمویش سیدعلی، در سطوح عالی به تدریس پرداخت و سرانجام ریاست
حوزه نجف را به دست گرفت و مرجع تقلید مردم گردید. او به امور اجتماعی و سیاسی حوزه علمی و مشکلات مردم اهتمام می‌ورزید.
یکی از کارهای او این بود که از مقامات دولتی خواست طلاب و روحانیون را از خدمت سربازی معاف دارند. این پیشنهاد پذیرفته شد. وجوهات خیریه هندیه (در
عراق ) که درآمد آن اختصاص به حوزه‌های علمی شیعی داشت، به دست او توزیع می‌شد.
او به مطالعه، تحقیق و تألیف دلبستگی بسیار داشت و بر اثر مداومت در این امور، در اواخر عمر بینایی‌اش را از دست داد. وی کتابخانه بزرگی بنیاد نهاد که به گفته محسن امین، از نظر کتب فقهی و اصولی و روایی، جامع‌ترین کتابخانه در عراق بود.
اثر مشهور او کتاب فقهی بلغةالفقیه است
که شامل ۱۶ رساله فقهی است. این کتاب نخستین‌بار در ۱۳۲۵ق/۱۹۰۷م در
تبریز و در سال ۲۹-۱۳۲۸ق/۱۱-۱۹۱۰م در تهران چاپ شده است.
نیز از تألیفات او الوجیزه است که در ۱۳۲۴ق/۱۹۰۶م در تهران چاپ شده است. کتاب مواقف حاسمة فی تاریخ‌التضعیة و‌الفداء تألیف دیگر اوست که در نجف چاپ شده است.
او در نجف چشم از جهان فرو بست.
۴ تن از پسران سیدمحمد از عالمان بوده‌اند:
سیدجعفر، در نجف به دنبا آمد و نزد پدر علوم اسلامی را آموخت و به رتبه اجتهاد نایل آمد. با این‌که عمر کوتاهی داشت، در رشد علمی و احاطه بر علوم اسلامی گوی سبقت را از همگان ربود. او در ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م درگذشت.
سیدمهدی، در نجف تولد یافت و نزد پدر و میرزای شیرازی د ر سامرا علوم اسلامی را فرا گرفت. پس از آن‌که پدرش برای زیارت مزار امام رضا علیه‌السلام به ایران سفر کرد، به جای وی به تدریس و انجام وظایف دینی و اجتماعی در زادگاه خویش همت گماشت. در ۱۳۱۳ق/۱۸۹۵م در
بغداد درگذشت و در
کاظمین به خاک سپرده شد.
سیدعباس(۱۳۰۲-۱۳۴۳ق/۱۸۸۵-۱۹۲۴م)، در نجف زاده شد و
منطق ،
فقه و
اصول را نزد استادان فن آموخت. در جوانی به
مصر سفر کرد و حدود ۲۰ سال در آن سامان زیست و پس از آن به نجف بازگشت و در کربلاء درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.
سیدمیرعلی، در نجف تولد یافت. نزد پدر و دیگر عالمان درس خواند. او همراه برادرش مهدی در نوشتن کتاب بلغةالفقیه با پدر همکاری کرد. در ۱۳۱۵ق/۱۸۹۷م درگذشت. کتاب کشفی‌الاسرار‌فی‌شرح‌الاظهار اثر اوست که به صورت خطی باقی‌مانده است.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «آل بحرالعلوم»، شماره۵۴۵. دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل بحرالعلوم»، شماره۳۸۰.
