سُدُس (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سُدُس:(لِكُلِّ واحِدٍ مِّنْهُما السُّدُسُ) «سُدُس» (به ضم سین و دال) به معنای یک ششم است.
آيه مى‌گويد: اگر مردى از
دنیا برود و برادران و خواهران از او
ارث ببرند، يا زنى از دنيا برود و برادر و يا خواهرى داشته باشد هر يک از آن‌ها يک ششم مال را به ارث مى‌برند.
به موردی از کاربرد «سُدُس» در قرآن، اشاره می‌شود:
(يوصيكُمُ اللّهُ في أَوْلادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ فَإِن كُنَّ نِساء فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثا ما تَرَكَ وَ إِن كانَتْ واحِدَةً فَلَها النِّصْفُ وَلأَبَوَيْهِ لِكُلِّ واحِدٍ مِّنْهُما السُّدُسُ مِمّا تَرَكَ إِن كانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِن لَّمْ يَكُن لَّهُ وَلَدٌ وَ وَرِثَهُ أَبَواهُ فَلأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِن كانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلأُمِّهِ السُّدُسُ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يوصي بِها أَوْ دَيْنٍ آبَآؤُكُمْ وَ أَبناؤُكُمْ لا تَدْرونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَريضَةً مِّنَ اللّهِ إِنَّ اللّهَ كانَ عَليما حَكيمًا) «
خداوند درباره فرزندانتان به شما سفارش مى‌كند كه سهم ميراث
پسر، به اندازه سهم دو
دختر باشد؛ و اگر فرزندان شما، دو دختر و بيش از دو دختر باشند، دو سوم ميراث از آن آن‌هاست؛ و اگر يک دختر باشد، نيمى از ميراث، از آن اوست. و براى هر يک از
پدر و
مادر میت، يک ششم ميراث است، اگر او فرزندى داشته باشد؛ و اگر فرزندى نداشته باشد، و تنها پدر و مادرش از او ارث مى‌برند، براى مادر او يک سوّم است و بقيه از آن پدر است)؛ و اگر او برادرانى داشته باشد، مادرش يک ششم مى‌برد و پنج ششم باقی‌مانده، براى پدر است و همه اين‌ها، بعد از انجام وصيّتى است كه او كرده، و بعد از اداى
دین است- شما نمى‌دانيد پدران و مادران و فرزندانتان، كدام يک براى شما سودمندترند- اين فريضه الهى است؛ و خداوند، دانا و
حکیم است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ لِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ واحِدٍ مِنْهُما السُّدُسُ ...فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ) اين‌كه پدر و مادر را
عطف كرده بر اولاد، خود دلالتى است بر اين‌كه پدر و مادر در طبقات ارث هم طبقه اولادند، و اين‌كه فرمود
(وَ وَرِثَهُ أَبَواهُ) معنايش اين است كه وارث ميت منحصر در پدر و مادر باشد، و واقع شدن جمله
(فَإِنْ كانَ لَهُ إِخْوَةٌ) بعد از جمله
(فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَ وَرِثَهُ أَبَواهُ) دلالت دارد بر اين‌كه اخوة (برادران) در طبقه دوم قرار دارند و بعد از پسران و دخترانند، يعنى با وجود پسران و دختران ميت، از ميت ارث نمى‌برند، تنها اثرى كه در وجود اخوة هست، اين است كه نمى‌گذارند مادر ثلث ببرد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سدس»، ج۲، ص ۳۳۶.
