• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَوْق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَوْق (به فتح سین و سکون واو) از واژگان نهج‌البلاغه، به معنای راندن است. ما بين پا و زانو را «ساق» می‌گویند. در وقت اشتداد امرى گويند: «قام الامر على ساق». یکی از معنای دیگری «سوق» بازار می‌باشد. موارد زیاد از این مادّه در نهج‌البلاغه آمده است.



سَوْق به معنای راندن است.


مواردی که در «نهج‌البلاغه» آمده است به شرح ذیل می‌باشد.

۲.۱ - خطبه ۱۶۴

حضرت به عثمان فرمود: «فَلاَ تَکُونَنَّ لِمَرْوَانَ سَیِّقَهً یَسُوقُکَ حَیْثُ شَاءَ.» «نكند تو با اين سنّ زياد و گذراندن عمر، زمام خويش را به دست «مروان» بسپارى تا برد هر جا كه خاطر خواه اوست.» (شرح های خطبه:)

۲.۲ - خطبه ۷۱

به اهل کوفه فرموده: «أَمَا وَاللهِ مَا أَتَيْتُكُمُ اخْتِيَاراً، وَلكِنْ جَئْتُ إِلَيْكُمْ سَوْقاً، وَلَقَدْ بَلَغَنِي أَنَّكُمْ تَقُولُونَ: [۱۳]     يَكْذِبُ.»«آگاه باشيد، به خدا سوگند من به ميل خود به سوى شما نيامدم بلكه از روى ناچارى بود به من خبر رسيده كه مى‌گوييد: «علی خلاف مى‌گويد».» (شرح های خطبه:)

۲.۳ - ساق - خطبه ۱۹۸

«ساق» ما بين پا و زانو. در وقت اشتداد امرى گويند: «قام الامر على ساق»
در رابطه با جاهلیت فرموده: «ثُمَّ إِنَّ اللهِ سُبْحَانَهُ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلى‌الله‌عليه‌وآله) بالْحَقِّ حِينَ دَنَا مِنَ الدُّنْيَا الانْقِطَاعُ، وَأَقْبَلَ مِنَ الاْخِرَةِ الاْطِّلاَعُ، وَأَظْلَمَتْ بَهْجَتُهَا بَعْدَ إِشْرَاق، وَقَامَتْ بِأَهْلِهَا عَلَى سَاق.»«خداوند محمّد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را هنگامى به حق مبعوث ساخت كه ... دنیا به پايان يافتن نزديک شده، نشانه‌هاى آخرت روى آور گرديده، رونق آن پس از روشنايى به ظلمت گراييده و اهل خويش را از ناراحتى سر پا نگهداشته بود.» (شرح های خطبه:)

۲.۴ - سیاق- خطبه ۱۹۱

«سياق و سياقه» سوق دادن.
درباره دنیا فرمود: «دَارُ حَرَب وَسَلَب، وَنَهْب وَعَطَب، أَهْلُهَا عَلَى سَاق وَسِيَاق وَلَحَاق وَفِرَاق.» «دنيا سراى غارت و دزدی و ربودن (اموال و مقامات يكديگر) و تباهى و هلاكت است و اهل آن همواره آماده حركت (به سوى پايان زندگی) و پيوستن (به پيشينيان) و جدايى (از دوستان و عزيزان) هستند.» (شرح های خطبه:)

۲.۵ - ساقه

«ساقه» آخر قشون كه اوّل آنرا مى‌راند چنانكه در خ ۳۳ و ۱۰۴ آمده است.

۲.۶ - أَسْوَاقَ - خطبه ۱۹۴

سوق- به ضم اول- بازار، جمع آن اسواق است و سه بار در «نهج» آمده است.
در وصف منافقان فرمود: «يَتَوَصَّلُونَ إِلَى الطَّمَعِ بِالْيَأْسِ لِيُقيمُوا بِهِ أَسْوَاقَهُمْ، وَيُنَفِّعُوا بِهِ أَعْلاَقَهُمْ.» «دنيا سراى غارت و دزدی و ربودن (اموال و مقامات يكديگر) و تباهى و هلاكت است و اهل آن همواره آماده حركت (به سوى پايان زندگی) و پيوستن (به پيشينيان) و جدايى (از دوستان و عزيزان) هستند.» (شرح های خطبه:)


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۶۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۳۶.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۱۸۷.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۳۶۰.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۸۶.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۵، خطبه ۱۶۴.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۲.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۲.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۳۴۸.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۶.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۴۷.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۱۳۰.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۱۵.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۰۰، خطبه ۷۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۳۵.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۱۶.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۱۶.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۱۶۶.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۸۳.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۲۷.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۵۰۰.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۰۲.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۱۵، خطبه ۱۹۸.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۸۹.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۸.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۸.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۶۹۸.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۳۰۲.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۹۴.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۴۴۶.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۵۹.    
۳۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۸۵، خطبه ۱۹۱.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۳.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۷۱.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۹۳.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۳۴۳.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۵۶.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۲۳.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۴۸۷.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۹۲.    
۴۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۰۸، خطبه ۱۹۴.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۷۹.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۷۴.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۸۰.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۶۱۴.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۱۷۰.    
۴۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۶۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سوق»، ج۱، ص۵۶۵.    






جعبه ابزار