• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَمّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَمّ (به فتح سین و میم) از واژگان نهج‌البلاغه، به معنای سوراخ است. از اين ماده سه مورد در نهج‌البلاغه آمده است.



سَمّ به معنای سوراخ است.زهر را از آن سمّ گويند كه در سوراخ‌هاى بدن نفوذ می‌كند و هر سوراخ كوچک در بدن را سمّ (به فتح و ضم) گويند. جمع آن سُموم است. سموم (به فتح س) باد گرمى است كه مانند سمّ نفوذ می‌كند.


مواردی که در «نهج‌البلاغه» آمده است به شرح ذیل می‌باشد.

۲.۱ - حکمت ۱۱۹

امیر‌المومنین علی (علیه‌السلام) درباره دنیا فرمود: «مَثَلُ الدُّنْیَا کَمَثَلِ الْحَیَّهِ لَیِّنٌ مَسُّهَا وَ السُّمُّ النَّاقِعُ فِی جَوْفِهَا یَهْوِی إِلَیْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ یَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ.» «مَثَل دنيا مانند مار است كه زير دست انسان نرم و ملايم، ولى سمّ كشنده در درون آن مى‌باشد، نادان بى خبر به آن علاقه پيدا مى‌كند و هوشمند عاقل از آن بر حذر مى‌شود.» (شرح های حکمت: ) همين عبارت در نامه ۶۸ نيز آمده است. )

۲.۲ - خطبه ۱۱۱

در رابطه با دنیا فرمود:«سُلْطَانُهَا دُوَّلٌ، وَعَيْشُهَا رَنِقٌ، وَعَذْبُهَا أُجَاجٌ، وَحُلْوُهَا صَبِرٌ، وَغِذَاؤُهَا سِمَامٌ.»«حکومت و ریاست آن، ناپايدار، زندگی آن تيره، گوارايش ناگوار، شيرينى آن تلخ و طعام آن سم است.» (شرح های خطبه:)


سه مورد از این کلمه در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۵۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۲۴.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۹۱.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۴۵.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۲۴.    
۶. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۷۹۹.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۷۸.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸۹، حکمت ۱۱۹.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۳.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۱۵.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۱۵.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۷۱۱.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۸۱.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۸۴.    
۱۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۷۵۴.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۴۱.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۵۸، نامه ۶۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۱۶.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۶۶.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۶۶.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۳۲۲.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۸۷.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴.    
۲۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۲۵۵.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۱۷.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۶۵، خطبه ۱۱۱.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۳.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۴۸.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۴۹.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۳۳.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۸.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۳۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سم»، ج۱، ص۵۵۳.    






جعبه ابزار