• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَقَم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَقَم (به فتح سین و قاف) و سُقْم (به ضم سین وسکون قاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای مرض بدن است. بیست مورد از این واژه در نهج البلاغه آمده است.



سَقَم و سُقْم به معنای مرض بدن آمده است. به مرض قلب هم گفته می‌شود، مکان مخوف را مکان سقیم گویند، کلام سقیم، سقیم الصدر نیز آمده است. جمع آن اسقام آید. سقیم به معنای مریض است.


امام علی (علیه‌السلام) در حکمت ۴۲۶ فرماید: «لا يَنْبَغي لِلْعَبْدِ أَنْ يَثِقَ بِخَصْلَتَيْنِ: الْعَافِيَةِ، وَالْغِنى: بَيْنا تَراهُ مُعافىً إِذْ سَقِمَ، وَ غَنِيّاً إِذِ افْتَقَرَ.» (شايسته نيست كه انسان به دو خصلت اطمينان پيدا كند: سلامت و ثروت، چرا كه ديده شده انسان تندرست، ناگاه بيمار و شخص ثروتمند يک‌باره فقیر و مستمند شده است.) (شرح‌های حکمت: )
جمع آن اسقام آید، درباره تقوی فرموده: «وَ أَشْعِروهَا قُلُوبَكُمْ، وَارْحَضوا بِها ذُنُوبَكُمْ، وَ داووا بِها الاَْسْقامَ، وَ بادِرُوا بِها الْحِمامَ» «تقوی را به قلب خود تلقین کنید و با آن گناهان خویش را بشوئید، و با آن مرض‌های قلوب را مداوا کنید، و با آن به پیشواز مرگ بروید.» (شرح‌های خطبه: )
سقیم به معنای مریض است. در مقام دعا فرموده: «الْحَمْدُ لله الَّذي لَمْ يُصبِحْ بي مَيّتاً وَ لا سَقيماً» (ستایش ويژه خداوندى است كه مرا بيمار نساخته و مرگم را فرا نرسانده است) (شرح‌های خطبه: )


بیست مورد از واژه سقم در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۴۰.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۸۳.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۱۵.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۸۳، حکمت ۴۱۶.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۵، حکمت ۴۲۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۵۱، حکمت ۴۲۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۳، حکمت ۴۲۶.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۵۸.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۵۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۴۲۴.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۵۰۴.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۷۱.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۴۴، خطبه ۱۹۱.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۵۸، خطبه ۱۸۶.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۴، خطبه ۱۹۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۳، خطبه ۱۹۱.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۷۰.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۸۴.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۳۳۷.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۲۵۳.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۲۱.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۲۶، خطبه ۲۱۵.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۲۲، خطبه ۲۱۰.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۳۳۲، خطبه ۲۱۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۱۹، خطبه ۲۱۵.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۹.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۹.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۲۲۴.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۱۱۵.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۱، ص۸۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سقم»، ج۱، ص۵۴۰.    






جعبه ابزار