سم ساعه اسحاق بن عمران طبیب بغدادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اسحاق بن عمران سم ساعه بغدادی (م ۲۹۴ هـ)، طبیبی حاذق و عالمی مشهور در
قرن سوم هجری قمری به شمار می‌رود.
اسحاق بن عمران سم ساعه بغدادی، در اصل اهل
بغداد و طبیبی حاذق و عالمی مشهور بود.
به گفته
صفدی، زمانی به دعوت
زیادة الله بن اغلب که گویا
زیادة الله اول (حکومت ۲۰-۲۲۳ هـ) مراد است، از بغداد به افریقیه،
تونس کنونی رفت و در منطقه قیروان
فلسفه و
علوم پزشکی را گسترش داد.
زرکلی می‌گوید که سم ساعه در سال ۲۶۴ هـ دوران ابراهیم دوم (حکومت ۲۶-۲۸۹ هـ) به مغرب (تونس) فرا خوانده شد.
بعدها بین او و حاکم قیروان که
زیادة الله بن اغلب سوم (حکومت ۲۹۰-۲۹۶ هـ) بود، کدورت و تیرگی حاصل گردید، لذا از حاکم خواست که به بغداد برگردد، ولی حاکم به او اجازه نداد و زمانی که
زیادة الله بن اغلب احساس کرد که دیگر نیازی به وجود اسحاق بن عمران در قیروان نیست، دستور داد تا او را زندانی کنند. مردم آن منطقه جهت مداوای خویش در زندان به نزد وی می‌رفتند که این امر قابل تحمل برای حاکم نبود، بدین‌سبب حاکم دستور داد تا رگ او را بریدند و در اثر خونریزی
زیاد، در
قیروان از دنیا رفت و پس از مرگش به دستور حاکم او را به دار آویختند و مدت‌ها جنازه او بر سر دار بود.
ابن‌ابی‌اصیبعه به تاریخ قتل او اشاره نکرده، ولی زرکلی قتل او را در سال ۲۹۴ هـ می‌داند.
آثار او عبارت‌اند از:
کتاب الادویة المفرده.
کتاب مالیخولیا.
کتاب فی النبض.
کتاب نزهة النفس فی الطب.
مقالة فی علل القولنج وانواعه و شرح اودیته.
کتاب فی بیاض المعدة و رسوب البول و بیاض المنی.
مقالة فی الاستسقاء.
کتاب العنصر والتمام فی الطب.
کتاب فی البول من کلام بقراط و جالینوس وغیرهما.
کتاب فی الفصد.
اقاویل جالینوس فی الشراب.
مقالة فی الابانة عن الاشیاء التی یقال انها تشفی الاسقام
مسائل مجموعةٌ فی الشراب علی معنی ما ذهب الیه بقراط و جالینوس فی المقالة الثالثة من کتاب تدبیر الامراض الحادة و ما ذکر فیها من الخمر.
از کتاب‌های وی تنها کتاب مالیخولیا باقی مانده که نسخه‌ای از آن در کتابخانه مونیخ وجود دارد.
برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود.
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۱۶۶، برگرفته از مقاله «اسحاق بن عمران سم ساعه بغدادی».
