سمنون بن حمزه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سمنون بن حمزه،
ابوالحسن خواص، از عرفای مکتب
بغداد در قرن سوم بود.
او اهل
بصره و ساکن
بغداد بود.
از زندگی و مراحل
تعلیم و
تعلم و
سیر و سلوک او اطلاعی در دست نیست، اما همینقدر میدانیم که سریسقطی،
ابو احمد قَلانسی و
محمد بن علی قصاب از مشایخ و استادان وی بودند.
جعفر خلدی ، عبداللّه یا
عبیداللّه رازی و
علی بندار صوفی از مصاحبان سمنون بوده و احتمالا برخی از معارف عرفانی را از او آموختهاند.
مشرب عرفانی سمنون، بر
محبت استوار است و در آن، محبت مقدّم بر
معرفت و اصل و قاعدۀ سیر و سلوک به سوی
حق است و از لطیفترین امور و برتر از احوال و مقامات به شمار میرود.
به همین دلیل وی را سمنون محب و امام محبت خواندهاند.
با وجود این، او خود را سمنون کذّاب نامیده است.
همچنین او را به دلیل غلبۀ
سُکر ،
مجنون و دیوانه خواندهاند.
بنابر گزارش مناوی،
سمنون در
نیشابور درگذشت.
دربارۀ تاریخ وفات او اختلاف نظر وجود دارد؛ قشیری
وفات وی را در ۲۹۰ و
ابنجوزی در ۲۹۸ ذکر کردهاند.
از سمنون
اشعار و سخنان پراکندهای، غالبآ دربارۀ محبت، به جامانده که در برخی تذکرهها ثبت شده است
(۱) ابوالفرج عبدالرحمن بن علی جوزی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، چاپ محمدعبدالقادر و دیگران، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۲) ابونصر سراج، اللمع فی التصوف، چاپ رینولد نیکلسون، لیدن ۱۹۱۴.
(۳) ابونعیم اصفهانی، حلیةالاولیاء، بیتا.
(۴) خواجه عبداللّه انصاری، طبقاتالصوفیة، چاپ
محمد سرور مولایی، تهران، ۱۳۶۲.
(۵) عبدالرحمن جامی، نفحات الانس، چاپ
محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰.
(۶) عبدالرحمان سلمی، طبقات الصوفیة، چاپ نورالدین شریبه، حلب ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
(۷)
محمد بن عطار نیشابوری، تذکرةالاولیاء، چاپ
محمد استعلامی، ۱۳۷۷.
(۸) عبدالکریم بن هوازن قشیری، الرسالة القشیریة، چاپ معروف زریو و علی عبدالحمید بلطه جی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
(۹) ابوابراهیم اسماعیل مستملی بخاری، شرحالتعرف لمذهب التصوف، چاپ محمدروشن، ج ۱ و ۴، تهران ۱۳۶۳، ۱۳۶۶.
(۱۰) زینالدین
محمد عبدالرووف مناوی، الکواکب الدریة، چاپ
محمد ادیب، بیروت ۱۹۹۹.
(۱۱) هجویری، کشفالمحجوب، چاپ
محمود عابدی، تهران ۱۳۸۴.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «سمنون بن حمزه»، شماره۵۴۷۶.