• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سلیمان بن عبدالله بحرانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


سلیمان بن عبدالله بن علی ماحوزی سِتْراوی بَحرانی (۱۰۷۵-۱۱۲۱ق)، از فقیهان، شاعران، رجال‌شناسان و محدّثان شیعی در قرن یازدهم و دوازدهم هجری قمری بود.
وی در زادگاه خود علوم دینی را فرا گرفته و در جوانی فقیهی صاحب‌نظر شد، سپس به ریاست دینی بحرین ـ که در آن زمان حوزه علمی پررونقی داشت ـ رسید. او دارای فتاوای خاصی در فقه مانند وجوب قنوت، وجوب عینیِ نماز جمعه و نجس نشدن آب قلیل به واسطه تماس با نجاست، بود. از بحرانی تالیفات بسیاری شامل رساله و کتاب در موضوعات مختلف فقهی و اصولی و حدیثی و اعتقادی برجای مانده است که مشهورترین آن معراج اهل الکمال الی معرفة الرجال در علم رجال است.


سلیمان بن عبدالله بَحرانی در رمضان ۱۰۷۵ در روستای دَوْنَج از دهستان ماحوز (از جزیره اوال بحرین) به دنیا آمد، چون نیاکان او اهل خارجیّه، از روستاهای سِترَه بودند، ستراوی نیز خوانده شده است.
[۱] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).


بحرانی در هفت سالگی قرآن را حفظ کرد و در ده سالگی به آموختن علوم دینی پرداخت.
[۲] بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۷۹، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
دوران تحصیل را در حَجْر (نزدیک یَمامه) گذراند.
[۳] سَمّاهیجی، عبداللّه بن صالح، منیة المُمارسین، نسخه خطی کتابخانه آیة اللّه نجفی مرعشی، ش ۱۰۱۸.

در جوانی فقیهی صاحب‌نظر شد و در ۲۴ سالگی کتاب‌های ارزشمندی تألیف کرد.
[۴] بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.

با مقام علمی خود، به ریاست دینی بحرین ـ که در آن زمان حوزه علمی پررونقی داشت ـ رسید
[۵] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷ ـ ۸، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
و بنا بر سنّت رایج در بحرین، به بلاد القدیم، مرکز علما و تجَّار و بزرگان بحرین، انتقال یافت.

بحرانی در ۱۷ رجب ۱۱۲۱ق، در چهل و پنج سالگی، درگذشت و در زادگاهش در آرامگاه شیخ میثم بحرانی _نیای ابن میثم شارح نهج البلاغه_‌ به خاک سپرده شد.
[۶] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۸، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).


بحرانی در علوم مختلف سرآمد بود. شیخ عبداللّه بن صالح سماهیجی، عالم بزرگ اخباری (متوفی ۱۱۳۵)، او را در هوش و دقت و سرعت در جوابگویی و مناظره و بیانِ رسا ستوده و گفته است که در نقل حدیث معتمد بود و همه دانشمندان به فضل او معترف بودند. اطلاعات او بیش‌تر در زمینه حدیث و رجال و تاریخ بود و در مسائل علمی انصاف داشت.
دانشمندان و سیره‌نویسان متأخر او را محقق و مدق و نادرة العصر و الزمان خوانده‌اند.
[۷] اکمل بهبهانی، محمدباقر بن محمد، تعلیقة رجالیّه: التعلیقة علی المنهج المقال استرآبادی، ج۱، ص۱۳، تهران ۱۳۰۷.
[۸] محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۸۸، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران۱۳۲۱.
[۹] خوانساری، محمدباقر بن زین‌العابدین، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، ج۴، ص۱۶، چاپ اسداللّه اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰۱۳۹۲.    
[۱۰] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۳۳، ص۲۰۱.    
[۱۱] عباس قمی، فوائد الرضویّه فی احوال علماء المذهب الجعفریّه، ج۱، ص۲۰۴، (بی جا، بی تا).

وی از مفاخر جهان علم و از نوابغ روزگار بوده است. خود وی در آخر رساله فهرست علمای بحرین چنین می‌فرماید: «من قرآن کریم را در حدود هفت سالگی حفظ نمودم و تحصیل علوم اسلامی را در سن بیست سالگی شروع کردم و تا این زمان (سال ۱۰۹۹) همواره به تحصیل و تحقیق مشغول بوده‌ام.» مرحوم محقق بحرانی می‌فرماید: «ایشان در همان دوران طفولیت از تمام جهات استثنا بوده است.»

بحرانی نزد برخی از فقیهان و محدّثان بحرین تحصیل کرد که عبارت‌اند از: شیخ سلیمان بن علی بن سلیمان بن راشد شاخوری، مجتهد اصولی معروف به ابن ابی‌ظبیه اصبعی (متوفی ۱۱۰۰)، که بحرانی بیش‌تر تحصیلات خود را نزد او گذرانیده و از او بسیار تمجید کرده است.
[۱۲] بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۷۶، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
[۱۳] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
[۱۴] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۳۷-۳۸، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
[۱۵] بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۹۶، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.

شیخ محمد بن ماجد ماحوزی بحرانی، که بحرانی مدتی طولانی در درس او حضور داشته است.
[۱۶] بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۷۶، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.

شیخ احمد بن محمد بن یوسف بن صالح، شیخ صالح بن عبدالکریم، شیخ محمد بن احمد بن ناصر، شیخ جعفر بن شیخ علی، علامه مجلسی، شیخ احمد بن شیخ محمد، سید بن سلیمان بن اسماعیل.

سلیمان علاوه بر ریاست روحانی، شاگردانی نیز تربیت کرده است.
یوسف بحرانی
[۱۷] بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
که در کودکیِ خود او را دیده است، می گوید که هر روز در خانه‌اش محفل درس برپا می‌داشت و روزهای جمعه پس از اقامه نماز، در مسجد صحیفه سجادیه تدریس می‌کرد.
برخی از شاگردان محققِ او در زمره علما بودند، چند تن از مشاهیر آنان ـ که به گفته یوسف بحرانی پس از استاد خویش، ریاست روحانی بحرین را به عهده گرفتند ـ عبارت‌اند از: شیخ عبداللّه بن صالح سماهیجی که ترقی و تعالی خویش را مرهون تشویق‌های استادش، بحرانی، می‌داند، شیخ احمد بن ابراهیم بحرانی، مجتهد اصولی و پدر یوسف بحرانی،
[۱۸] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۹۳، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
شیخ احمد بن عبداللّه بلادی و شیخ عبداللّه بن علی بلادی، هر دو از استادان یوسف بحرانی،
[۱۹] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۹، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
[۲۰] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷۳، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
سید علی بن ابراهیم بن ابی‌شبانه.
[۲۱] بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۲، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.

برادرانش: شیخ حسن و شیخ حسین، شیخ علی بن شیخ عبدالصمد، شیخ عبدالله بن صالح.

یوسف بحرانی، درباره شیوه استنباط بحرانی می‌گوید: از رساله‌ای که در ده مسئله اصولی نگاشته (العشرة الکاملة) سرسختی او در طرفداری از روش اجتهاد اصولی روشن است، لیکن در نوشته‌های اخیرش تمایلی به روش اخباری‌گری دیده می‌شود.
[۲۲] بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.


بحرانی به روش علمای گذشته، به نقل حدیث اهمیت می‌داد؛ از این‌رو از مشایخ متعدد اجازه نقل حدیث یافت، از جمله: علامه محمدباقر مجلسی
[۲۳] بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۵، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.
سید هاشم بحرانی مؤلف تفسیر البرهان، شیخ محمد بن ماجد ماحوزی بحرانی و ملا صالح بن عبدالکریم کرزکانی،
[۲۴] خوانساری، محمدباقر بن زین‌العابدین، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، ج۴، ص۲۱، چاپ اسداللّه اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰۱۳۹۲.    
[۲۵] امین عاملی، محسن، اعیان الشیعة، ج۷، ص۳۰۳، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳، ج ۷، ص ۳۰۲۳۰۷.    
و خود نیز به بسیاری از علما، اجازه نقل حدیث‌ داد.
[۲۶] بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۷، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.


از بحرانی بیش از پنجاه رساله و کتاب در موضوعات مختلف فقهی و اصولی و حدیثی و اعتقادی برجای مانده، که برخی از آن‌ها نشانه‌ شهامت او در طرح مسائل جنجالی و اظهار رأی بر خلاف نظر مشهور است؛ از جمله رساله در عدم تنجّس آب قلیل و رساله در وجوب غسل جمعه.
برخی از آثار او عبارت است از:
۱. اربعین الحدیث فی الامامة من طرق العامّه؛
[۲۷] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۲. بلغة المحدّثین فی علم الرجال، به سبک الوجیزه علامه مجلسی، که آن‌را در ۱۶ ربیع الثانی ۱۱۰۷ به پایان رسانده است؛
[۲۸] آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۳، ص۱۴۶، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳. العشرة الکامله، که در آن به ده مسئله اصولی از مبحث اجتهاد و تقلید پرداخته است؛
[۲۹] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
[۳۰] آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۵، ص۲۶۵-۲۶۶، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۴. ازهار الریاض، در سه جلد و به صورت کشکول.
[۳۱] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
[۳۲] اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، ص۴۰۴۴۰۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.    
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۲۶۷، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶).    

از کتب رجالی وی به معراج اهل الکمال الی معرفة الرجال می‌توان اشاره کرد.
از بحرانی اشعار فراوانی در مدح پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل بیت آن حضرت برجای مانده است. همچنین قصیده‌ای ۲۲ بیتی، به نام خالیه، با ردیف «خال» دارد که این کلمه در هر بیت آن به معنایی خاص به کار رفته است.
[۳۴] امین عاملی، محسن، اعیان الشیعة، ج۷، ص۳۰۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
مجموعه اشعار او را نخستین‌بار شاگردش سیّد‌ علی بن ابراهیم آل ابی‌شبانه، به خواهش او جمع‌آوری کرد.
[۳۵] بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۲، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.

یوسف بحرانی نیز در دوران کودکی بسیاری از اشعار او را مرتب کرد ولی بر اثر هجوم خوارج به بحرین، موفق به اتمام آن نشد.
[۳۶] بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۹، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).


(۱) آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲) امین عاملی، محسن، اعیان الشیعة، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳، ج۷، ص۳۰۲-۳۰۷.
(۳) بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
(۴) بحرانی، علی بن حسن، انوارالبدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.
(۵) بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
(۶) بغدادی، اسماعیل، هدیة العارفین، ج۱، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۷) اکمل بهبهانی، محمدباقر بن محمد، تعلیقة رجالیّه: التعلیقة علی المنهج المقال استرآبادی، تهران ۱۳۰۷.
(۸) جزائری، عبداللّه، الاجازة الکبیرة، قم ۱۴۰۹، ص۴۴.
(۹) خوانساری، محمدباقر بن زین‌العابدین، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، چاپ اسداللّه اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰-۱۳۹۲.
(۱۰) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶، ج۳، ص۱۲۸.
(۱۱) سَمّاهیجی، عبداللّه بن صالح، منیة المُمارسین، نسخه خطی کتابخانه آیة اللّه نجفی مرعشی، ش ۱۰۱۸.
(۱۲) قمی، عباس، فوائد الرضویّه فی احوال علماء المذهب الجعفریّه، (بی جا، بی تا).
(۱۳) کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶).
(۱۴) مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف ۱۳۴۹-۱۳۵۲.
(۱۵) محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران ۱۳۲۱.

۱. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۲. ↑ بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۷۹، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
۳. ↑ سَمّاهیجی، عبداللّه بن صالح، منیة المُمارسین، نسخه خطی کتابخانه آیة اللّه نجفی مرعشی، ش ۱۰۱۸.
۴. ↑ بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
۵. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷ ـ ۸، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۶. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۸، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۷. ↑ اکمل بهبهانی، محمدباقر بن محمد، تعلیقة رجالیّه: التعلیقة علی المنهج المقال استرآبادی، ج۱، ص۱۳، تهران ۱۳۰۷.
۸. ↑ محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۸۸، چاپ محمدرضا نوری نجفی، تهران۱۳۲۱.
۹. ↑ خوانساری، محمدباقر بن زین‌العابدین، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، ج۴، ص۱۶، چاپ اسداللّه اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰۱۳۹۲.    
۱۰. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، ج۳۳، ص۲۰۱.    
۱۱. ↑ عباس قمی، فوائد الرضویّه فی احوال علماء المذهب الجعفریّه، ج۱، ص۲۰۴، (بی جا، بی تا).
۱۲. ↑ بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۷۶، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
۱۳. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۱۴. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۳۷-۳۸، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۱۵. ↑ بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۹۶، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
۱۶. ↑ بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۷۶، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
۱۷. ↑ بحرانی، سلیمان بن عبداللّه، فهرست آل بابویه و علماء البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۴.
۱۸. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۹۳، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۱۹. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۹، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۲۰. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۷۳، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۲۱. ↑ بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۲، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.
۲۲. ↑ بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.
۲۳. ↑ بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۵، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.
۲۴. ↑ خوانساری، محمدباقر بن زین‌العابدین، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، ج۴، ص۲۱، چاپ اسداللّه اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰۱۳۹۲.    
۲۵. ↑ امین عاملی، محسن، اعیان الشیعة، ج۷، ص۳۰۳، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳، ج ۷، ص ۳۰۲۳۰۷.    
۲۶. ↑ بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۷، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.
۲۷. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۲۸. ↑ آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۳، ص۱۴۶، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۲۹. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۳۰. ↑ آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۱۵، ص۲۶۵-۲۶۶، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۱. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۱۰، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، قم (بی تا).
۳۲. ↑ اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج۱، ص۴۰۴۴۰۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۴، ص۲۶۷، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۳۷۶).    
۳۴. ↑ امین عاملی، محسن، اعیان الشیعة، ج۷، ص۳۰۶، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.    
۳۵. ↑ بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء والبحرین، ج۱، ص۱۵۲، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی، نجف ۱۳۷۷، چاپ افست قم ۱۴۰۷.
۳۶. ↑ بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ج۱، ص۹، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، قم (بی تا).


• بنیاد دائرة المعارف اسلامی، دانشنامه جهان اسلام، برگرفته از مقاله «سلیمان بن عبدالله بحرانی».    
• سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «معراج اهل الکمال الی معرفة الرجال»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱۱/۲۵.    


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 1121 (قمری) | زادگان سال 1075 (قمری) | عالمان شیعه سده دوازدهم(قمری) | عالمان شیعه قرن 11 (قمری) | علمای رجالی شیعه | فقیهان شیعه سده دوازدهم(قمری) | فقیهان شیعه قرن 11 (قمری) | محدثان شیعه قرن 11 (قمری) | محدثان شیعه قرن 12 (قمری) | مدفونان در بحرین | نویسندگان شیعه قرن 12 (قمری) | نویسندگان شیعی سده یازدهم(قمری)
جعبه ابزار