• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سلم بن عمرو خاسر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوعمرو سلم بن عمرو خاسر بصری (م ۱۸۶ هـ) از شعرا و شخصیت‌های ادبی قرن دوم قمری بوده و خلفای بنی‌عباس و برمکیان را مدح کرده است.



ابوعمرو سلم بن عمرو بن حماد بن عطاء بن یاسر خاسر بصری، منسوب به تمیم است در بصره به دنیا آمد
[۱] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۴.
و به بغداد رفت و در آنجا سکنی گزید.
وی از شاگردان بشار بن بُرْد به شمار می‌آمد اما در به کارگیری بعضی از معانی، بر بشّار پیشی گرفت و آن معانی را در قالبی لطیف‌تر ادا کرد. و از او اشعار زیادی نقل کرده است که در قولی، به نه هزار بیت بالغ می‌شود. او شاعری فصیح، بی‌تکلف،
[۷] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۴.
نیکوسرا
[۸] ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۵۲.
و بذله‌گو بود و زیاد می‌سرود.
درباره‌اش گفته‌اند: خوب مدیحه‌سرایی نمی‌کرد، ولی مرثیه خوب می‌سرود.
[۱۰] ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۱۹، ص۲۷۵.

ایشان را از این جهت خاسر (زیانکار) می‌گویند که قرآن خود را به طنبوری فروخت. برخی هم گفته‌اند: از این جهت خاسر نامیده شد که اموال خود را صرف شعر و ادب، مجالست با شعرا و... کرد.


سلم بن عمرو با اشعاری روان و استوار، حاکمان زمان خود مانند مهدی عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ هـ)، ‌هادی عباسی (خلافت ۱۶۹-۱۷۰ هـ) و‌ هارون عباسی (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ هـ) را مدح کرده و در سوگ منصور عباسی (خلافت ۱۳۶-۱۵۸ هـ) و مهدی عباسی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ هـ) مرثیه سروده است.


سلم بن عمرو، خلفای بنی‌عباس و برمکیان را مدح کرده و آنها نیز او را مورد لطف قرار داده‌اند. گویند: پیش از مرگش، پنجاه هزار دینار نزد شمر غسّانی به امانت گذاشت و هیچ وارثی نداشت. ابراهیم موصلی از این امر اطلاع داشت. روزی که برای‌ هارون الرشید آواز می‌خواند و‌ هارون به طرب و شادی درآمده بود، به او گفت: خواسته‌ات چیست؟ ابراهیم گفت: ‌ای امیرالمؤمنین! از تو چیزی را می‌خواهم که از مال تو نیست و غیر از آن هم چیزی را بر تو تکلیف نمی‌کنم. گفت: آن چیست؟ ابراهیم گفت: خواسته من ودیعه سلم خاسر است که وارثی هم ندارد.‌ هارون الرشید نیز امر کرد آن را به ابراهیم بدهند.


اشعاری از خود به جا گذاشت که ۱۵۰ ورقه بوده است. برخی از اشعارش چاپ و منتشر شده است.
[۱۸] سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۴.
اثر دیگر وی اخبار مع بشار بن برد و ابی‌العتاهیه می‌باشد.
[۱۹] كحاله، عمر رضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۲۷۶.



سلم بن عمرو سرانجام در سال ۱۸۶ هـ در زمان خلافت‌ هارون الرشید (۱۷۰-۱۹۳ هـ) درگذشت.


۱. سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۴.
۲. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۱۳۸.    
۳. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۱۱۱.    
۴. حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۳، ص۱۳۸۲.    
۵. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۱۹، ص۱۷۳.    
۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۱۸۸.    
۷. سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۴.
۸. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۵۲.
۹. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۱۸۸.    
۱۰. ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۱۹، ص۲۷۵.
۱۱. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۱۱۱.    
۱۲. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج۱۰، ص۱۸۸.    
۱۳. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۱۳۸.    
۱۴. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۱۳۸.    
۱۵. ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۲، ص۳۵۱.    
۱۶. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۹، ص۱۳۹.    
۱۷. ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۹۷.    
۱۸. سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۴.
۱۹. كحاله، عمر رضا، المستدرک علی معجم المؤلفین، ص۲۷۶.
۲۰. زرکلی، خیرالدین بن محمود، الاعلام، ج۳، ص۱۱۰.    
۲۱. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۵، ص۱۹۰.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۷۵، برگرفته از مقاله «ابوعمرو سلم بن عمرو خاسر».
• عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۲۳.






جعبه ابزار