سلطان علی بن محمدباقر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![مزار امامزاده سلطان علی بن محمدباقر]()
امامزاده سلطان علی بن محمدباقر (شهادت ۱۰۶ق)، با کنیه ابوالحسن و ملقب به
طاهر، فرزند
امام محمدباقر (علیه‌السّلام) و برادر
امام جعفر صادق (علیه‌السّلام)، پدر یکی از زوجات
امام کاظم (علیه‌السّلام) مسمات به فاطمه می‌باشد.
محل دفن این امامزاده مورد اختلاف بوده، عده‌ای محل دفن ایشان را در
مشهد اردهال (مشهد قالی) در ۴۰ کیلومتری غرب
کاشان و برخی محله جعفریه
بغداد را محل دفن ایشان دانسته‌اند. در برخی از کتب تاریخی چگونگی حضور امامزاده سلطان
علی به فین کاشان و
شهادت در این منطقه را ذکر کرده‌اند. همه‌ساله به مناسبت شهادت این امامزاده مراسمی سنتی و مذهبی اهالی کاشان و روستای خاوه در دومین جمعه پاییز برگزار می‌شود که به
آیین قالی‌شویان معروف است.
قبل از ورود
حضرت علی بن موسی الرضا (علیه‌السّلام) به خاک
ایران افرادی چند از امامزادگان، به ایران آمده بودند. یکی از این افراد طبق نقلی
علی بن محمدباقر (علیه‌السّلام) می‌باشد که معروف به سلطان
علی است و کنیه آن حضرت ابوالحسن ملقب به
طاهر و فرزند بلافصل امام پنجم
حضرت امام محمدباقر (علیه‌السّلام) می‌باشد که گویا طبق آنچه‌که مشهور شده در
مشهد اردهال (کلمه اردهال از دو کلمه «ارد» و «هال» به معنای سرزمین مقدس تشکیل شده است در این مسیر شهرهای نیاسر و نشلج واقع شده است. نام‌های قدیمی مشهد اردهال عبارتند از: بارکرسف، بارکرس، بارکرز، بارکرسب، باریکرس.
خوانساری در
روضات الجنات و
قاضی نورالله شوشتری در
مجالس المؤمنین و
بحرالعلوم در
تحفة العالم و شیخ
عبدالجلیل قزوینی رازی در کتاب
الرد علی النقض نقل کرده‌اند که
علی بن امام محمدباقر (علیه‌السّلام) در ناحیه کاشان در روستائی به نام بارکرسب در آرامگاهی آباد مدفون است. هر چند حاج
شیخ عباس قمی در
منتهی الآمال این مسئله را شهرت می‌نامند.
) مدفون است.
جناب "سلطان
علی" طبق نقل
شیخ مفید و
طبرسی دو خواهر تنی به نام‌های زینب و ام‌سلمه داشته‌اند و از مادری که
ام ولد بود، متولد شدند و ایشان برادر ناتنی حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) می‌باشند.
از تاریخ ولادت این امامزاده سندی در دست نیست، ولی طبق نقلی در ۲۷
جمادی الثانی سال
۱۰۶ق به شهادت رسیده‌اند.
در محل دفن سلطان
علی اختلاف آرائی وجود دارد. عده‌ای محل دفن ایشان را در مشهد اردهال (مشهد قالی) در ۴۰ کیلومتری غرب کاشان و در مسیر کاشان - نراق می‌دانند.
ولی مرحوم آقا شیخ عباس قمی (رحمة‌الله‌علیه) در منتهی الامال نقل کرده است که: تاج الدین
ابن زهره حسینی در
غایة الاختصار فی اخبار البیوتات العلویه گفته که قبر
علی پسر امام محمدباقر (علیه‌السّلام) در
بغداد در محلۀ جعفریه در ظاهر سور (سور: نرده و حصار، دیوار دورشهر.) بغداد واقع است.
محب‌الدین بن نجار مورخ در تاریخ خود گفته مشهد
طاهر (
علی بن امام محمدباقر علیه‌السّلام) در جعفریه است. و گفته آن قریه ایست از اعمال خالص نزدیک بغداد که در آن قبری قدیمی پیدا شد و بر ان سنگی بود که بر آن نوشته شده بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم هذا ضریح
الطاهر علی بن محمد بن علی بن الحسین
بن علی بن ابیطالب
علیهم‌السّلام» و بقیه سنگ از آن جدا شده بود. پس بنا کردند بر آن قبه‌ای از خشت... و این محل یکی از مشاهد و مزارات گشت. تاج‌الدین گفته که آن مشهد در زمان ما مجهول و خرابست و جماعتی از فقرا در آنجا منزل دارند. ولی آقا شیخ عباس قمی در ادامه می‌نویسد که آنچه مشهور است در زمان ما قبر "
علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) " در ناحیه کاشان در مشهد اردهال است و معروفست به شاهزاده سلطانعلی و (ظاهرا) وجود این امامزاده را در آنجا تایید می‌کند.
البته در
بحر الانساب چنین آمده است که: «
علی بن محمد الباقر علیه‌السّلام ... دفن فی ناحیه کاشان بقریه یقال لها بارکرسب فی مشهد» و همچنین از میرزا عبدالله ملقب به
افندی در
ریاض العلماء نیز نقل شده که فرمود: قبر
علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) در حوالی بلده کاشان است.
برای این قبه و بارگاه قدیمی، صحن‌های متعدد و موقوفات و نذورات و خدمه واقع شده و از قدیم الایام تاکنون جمیع مردمان کاشان و فینین و حوالی کاشان و خلق بسیاری از سایر بلاد ایران برای ادراک
زیارت و
توسل به تربت آن بزرگوار در این محل مخصوصاً در هفدهم مهر ماه جلالی اجتماع می‌نمایند و بسیاری از کرامات ظاهره و خوارق عادات باهره از مشهد کثیر الانوار این شاهزاده نقل می‌کنند.
حضرت سلطان
علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) بنابر آنچه در کتب انساب و تراجم
آمده است، دختری به نام فاطمه داشته‌اند که ایشان را به
موسی بن جعفر (فرزند برادرشان) تزویج کرده‌اند. و همچنین میرزا عبدالله افندی صاحب ریاض العلماء گوید در
اصفهان نزدیک
مسجد شاه بقعه مزاریست که به نام "
احمد بن علی بن امام محمدباقر (علیه‌السّلام) است و سنگی در آنجا به
خط کوفی است که بر آن نوشته است: بسم الله الرحمن الرحیم کل نفس بما کسبت رهینه. هذا قبر
احمد بن علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) و تجاوز عن سیئاته و الحقه بالصالحین.
![مراسم قالی شویان]()
آیین قالی‌شویان، مراسم سنتی و مذهبی مردم کاشان و روستای خاوه است که همه‌ساله در دومین جمعه پاییز و مصادف با شهادت امامزاده سلطان
علی بن محمدباقر در مشهد اردهال برگزار می‌شود.
روز جمعه قالی امامزاده را عده زیادی روی دست به طرف محل قالیشویی که در هشتصد متری واقع است می‌برند و عده زیادی با چوب‌دست، حاملین قالی را محاصره و مانع رسیدن دست دیگران به قالی می‌باشند، صد متر آخر را به‌حالت دو انجام و پس از قرار دادن قالی کنار رودخانه با زدن چوب‌دستی به آب و پاشیدن آب به (قالی) در حالی که عموم حاملین خیس شده‌اند قالی را بر می‌گردانند. در حال رفتن و برگشتن یک نفر سوار اسب جای نماز امامزاده را روی دست حمل می‌نماید و این سمت ارثی به او رسیده است، حمل قالی از سال‌های کهن اختصاص به اهالی فین کاشان دارد، اگر در این مورد دیگران بخواهند اقدام و دستی به (قالی) زنند نزاع در می‌گیرد و در بعضی از سال‌ها منجر به‌قتل شده است، مردمان فین این عمل را مایه افتخار خود دانسته و تعصب زیادی به خرج می‌دهند. نکته جالب توجه این است که همه‌ساله این عمل در ۱۷ مهر ماه شمسی تجدید می‌گردد.
با بررسی در کتب متقدم و متاخر تناقض زیادی، هم در محل دفن و هم در مورد جریان داستان شهادت این سلاله
پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دیده می‌شود.
اولا: در کتب قرن ۸
و قبل از آن مثل تاریخ محب‌الدین
بن نجار، محل دفن سلطان
علی بن محمد الباقر (علیه‌السّلام) در منطقه جعفریه بغداد ذکر شده است. و قبل از آن مطلبی در این باب در کتب دیگر نیامده است.
در کتب قرن ۹ و ۱۲ مثل بحر الانساب
ابن عنبه و ریاض العلماء افندی، محل دفن این امامزاده در منطقه بارکرسب و بلده کاشان ذکر شده است که این تاخر خود حکایت از عدم قطعیت محل دفن این امامزاده در مشهد اردهال کاشان می‌کند. هر چند نسب‌شناس بزرگ
آیت الله مرعشی نجفی (اعلامیه آیت‌الله مرعشی در سال ۱۳۴۱) بر زیارت این امامزاده در مشهد اردهال سفارش کرده‌اند، ولی مدرک و سندی که دال بر محل دفن ایشان در این منطقه باشد، ارائه نکرده‌اند.
ثانیا: داستان شهادت "سلطان
علی" در هیچ‌یک از کتب دست اول دیده نمی‌شود و گویا این یک داستان خیالی و افسانه‌ای بیش نمی‌باشد، چرا که بر هیچ سند و اصلی استوار نمی‌باشد و کتبی که در این باب نوشته شده است هیچ منبع و سندی، صحیح و درست ارائه نداده‌اند. پس نمی‌توان به نقل عامه مردم استناد کرد و جریان شهادت ایشان را مانند
حضرت سید الشهداء (علیه‌السّلام) دانست.
پس آنچه مسلم است آن است که وظیفه
شیعیان زیارت این امام زاده محترم در هر دو محل می‌باشد که امید است مقبول حضرت احدیت واقع شود.
آیین قالی‌شویان.
•
سایت اندیشه، برگرفته از مقاله «امامزاده علی بن محمد»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱۱/۹. •
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «علی بن محمدباقر»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱۱/۹.
امامزاده سلطان 
