سلب عموم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سلب عموم یکی از
اصطلاحات به‌کار رفته در
علم منطق بوده و به معنای نفی عمومیت ثبوت
محمول برای
موضوع، و نفی دوام اتصال یا انفصال میان
مقدم و
تالی است.
سلب عموم، مقابل ایجاب کلی است. مفاد ایجاب کلی در
قضیه حملیه، ثبوت محمول برای موضوع برای همه افراد یا احوال است؛ مثل: کلّ انسانٍ حیوانٌ، الانسانُ ضاحکٌ دائماً، همه انسان‌ها حیوان‌اند و همیشه انسان ناطق است. معنای مطابقی سلب عموم در قضیه حملیه، نفی ثبوت محمول برای موضوع برای همه افراد یا احوال است؛ مثل: لیس کلّ حیوانٍ انساناً، لیس دائماً الانسانُ متحرّکَ الاصابع، همه انسان‌ها کاتب نیستند و همیشه انسان خواب نیست. مفاد ایجاب کلی در
قضیه شرطیه، دوام اتصال یا انفصال میان مقدم و تالی در همه اوضاع و احوال است؛ مثل: همیشه اگر انسان خواب باشد هشیار نیست. سلب عموم در قضیه شرطیه بر نفی دوام زمانی یا احوالیِ اتصال یا انفصال میان مقدم و تالی دلالت دارد؛ مانند: لیس کلّما کان الانسان متحرّک الاصابع کان کاتباً.
سلب عموم، هم با سلب کلی، یعنی عموم سلب و هم با سلب جزئی سازگار است و بر هیچ‌یک به طور معیّن دلالت ندارد. از غالب ادواتی که بر مطلق سلب دلالت دارند می‌توان برای افاده سلب عموم بهره برد و به ادوات خاصی اختصاص ندارد. آنچه سبب افاده سلب عموم یا عموم سلب می‌شود نحوه قرار گرفتن ادوات است که در ابتدا یا انتها و قبل یا بعد از
سور قضیه واقع شود و در هر زبانی، قاعده مخصوص به خود را دارد.
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
•
حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. •
خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «سلب عموم»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۱۷.
