سفرنامه ظهیر الدولة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«سفرنامه ظهیرالدوله»، کتابی است به
زبان فارسی که به موضوع شرح سفر علیخان ظهیرالدوله به همراه مظفرالدین شاه
قاجار به فرنگستان اختصاص یافته است.زمان تالیف این سفرنامه از پنجشنبه دوازدهم
ذی حجه ۱۳۱۷ ه. ق. همزمان با آغاز سفر شروع و در یکشنبه دوم
شعبان ۱۳۱۸ ق. با به پایان رسیدن سفر، خاتمه می‌یابد.
این کتاب فاقد تبویب و فصل بندی است و تنها بر اساس نام شهرهایی که مولف طی سفر هفت ماه و بیست و دو روزه خود بدان‌ها وارد شده تنظیم گردیده است.
این سفرنامه، گزارش روزانه سفر مولف به همراه مظفرالدین شاه و هیئت همراه به کشورهای
روسیه ،
فرانسه ، اطریش، مجارستان، صربستان، عثمانی،
آلمان ، بلژیک و بلغارستان است. مولف در این کتاب به ذکر ویژگی‌هایی جغرافیایی هر شهر و نیز فاصله شهرها با یکدیگر پرداخته و به توصیف وضعیت داخلی شهرها و ابنیه‌ای که در آنها ساخته شده نیز می‌پردازد و وقایع و رخدادهای سفر را به شیرینی ترسیم می‌کند.
خود مظفرالدین شاه هم در این سفر، سفرنامه‌ای تنظیم کرده، اما سفرنامه ظهیرالدوله بسی مفیدتر از سفرنامه شاه است؛ زیرا شاه به خاطر مقام پادشاهی نمی‌توانسته آزادانه هر چه را می‌خواهد بنویسد؛ اما ظهیرالدوله چنین مانعی نداشته و هر چه دلش می‌خواسته آزادانه نگاشته و ما را بر بسیاری از اسرار درون پرده آگاه ساخته است. وی در نگارش حقایق بی پروایی خاصی از خود بروز داده است. مولف علی رغم بستگی تام و تمام به خاندان سلطنتی و علی رغم این که خودش از صاحب منصبان عالی منزلت و نامدار دربار بوده و طبعا خود نیز در نابسامانی‌هایی سهیم است، با بی پروایی خاصی هیچ نکته‌ای را در پرده نگاه نداشته و حقایق را همچنانکه بوده نگاشته است.
ویژگی دیگر این سفرنامه ترجمه برنامه‌های رسمی است که دولت‌ها برای پذیرایی از شاه تنظیم می‌کرده‌اند. در بسیاری از موارد نخستین ترجمه‌هایی که از متون
اروپایی به خصوص ترجمه‌هایی که از اصطلاحات اداری و سیاسی و مقامات دولتی به عمل آمده است، گیراتر به نظر می‌رسد و از نظر نزدیکی به معنی، اصلی تر و رساتر است.
کتاب دارای مقدمه‌ای مفصل و نیز پاورقی‌هایی به قلم دکتر محمد اسماعیل رضوانی، محقق سفرنامه، و فهرست تصاویر، اشخاص، اماکن و کتب می‌باشد.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
