سر استطاعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تردیدی نیست که
حج بر افراد توانمند از نظر بدنی، مالی و دارای دیگر شرایط
واجب است. البته دیگران نیز می‌توانند در این
عبادت حضور یابند (هرچند دارای شرایط نباشند)؛ ولی تنها بر شخص
مستطیع واجب است. این نکته موجب برتری برای شخص مستطیع نیست؛ بلکه مسئولیتی است که وی در قبال خود و
جامعه دارد.
وجوب حج بر مستطیع دارای آثار و حکمت‌هایی است که به برخی از آنها اشاره می‌شود.
یکی از آثار
ثروت و
قدرت طغیان است: ان الانسان لیطغی ان راه استغنی بی نیازی و به عبارت دیگر «احساس بی نیازی» از جمله عواملی است که
انسان را به شکستن حد و مرزها وا می‌دارد.
از جمله عوامل کنترل و جهت دادن به ثروت و قدرت، تقویت بعد الهی و توجه دادن فرد به
جامعه و نیازهای آن است. حج موجب بازداشتن فرد از طغیان، به واسطه تعمیق معرفت
خداوند و توجه دادن حاجی به ابعاد مختلفی است که در حج وجود دارد.
از دیگر اسرار استطاعت،
توزیع ثروت است. طبیعی است وقتی عدهای توانمند از نظر ثروت و امکانات، از سرتاسر
جهان اسلام به حرکت در می‌آیند در کنار آن، صدها تن به کارهای مختلف مشغول می‌شوند و عدهای در مسیر و راه و گروهی دیگر نیز در مقصد و در کارهای تولیدی و خدماتی دیگر فعالیت می‌کنند؛ از این طریق مقداری از ثروت افراد مستطیع، به دیگران منتقل می‌شود و این جابه جایی آثار و برکات زیادی برای
جامعه به بار می‌آورد.
در روایتی آمده است: «و لینزع کل قوم من التجارات من بلد الی بلد و لینتفع بذلک المکاری و الجمال».
زمانی که مستطیع از خانه و زندگی خود فاصله می‌گیرد و به گروهی دیگر ملحق شده و لباس
احرام به تن میکند؛ هیجان ناشی از ثروت و امکانات در او فرو می‌نشیند و آنچه را که موجب
طغیان می‌گردد، مهار میکند. او را از توجه به خود باز داشته و به فضای دیگری وارد میکند و در حقیقت تغییر فضا و محیط، دگرگونی‌هایی را در او ایجاد میکند.
افراد توانمند از
شهر و دیار خود، به قصد
عبادت حرکت می‌کنند و از شهرها و منطقه‌های دیگر عبور کرده و در
مکانی جمع می‌شوند (که از همه نقاط گروه‌هایی در آن حضور دارند). در این جا است که خلاها و نیازها و تفاوت‌ها آشکار می‌شود و بستری برای کارهای خیر فراهم می‌آید؛ چه این که حاجی را از نزدیک با نیازها آشنا می‌سازد.
معاونت امور روحانیون، پیش درآمدی بر فرهنگ نامه اسرار و معارف حج، ج۱، ص۱۱۲، برگرفته از مقاله «سر استطاعت».
