سال 658 هجری قمری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سال ۶۵۸ هجری قمری، پنجاه و هشتمین
سال از قرن ۷ قمری و مصادف با
سال ۶۳۸ هجری شمسی است. در این
سال رویدادها و وقایع نظامی و غیرنظامی مختلفی در جهان اسلام رخ داد، مانند: درگذشت خاقان بزرگ مغول، محاصره و سقوط
حلب به دست مغولان، تسلط
هولاکو بر شهر
دمشق، شکست مغولان در
نبرد عین جالوت، پناهندگی ملک ناصر به هولاکو و قتل پادشاهان پناهنده به دست هولاکو، درگذشت حاکم
دولت بنی ارتق و جانشینی پسرش، درگذشت پادشاه هند و گماردن نواده‌اش به جای او، درگذشت حاکم
دولت بنی مرین و جانشینی پسرش، درگذشت برخی از شخصیت‌های مشهور دیگر مانند:
ابن ابّار و ... .
- درگذشت خاقان بزرگ منگو پسر تولی پسر چنگیزخان و جانشینی برادرش قوبلای. هولاکو پس از دریافت خبر درگذشت برادرش منگو، به قراقروم مرکز حکومت مغولان در مغولستان بازگشت و فرمانده‌اش کتبغا را به نیابت از خود بر قلمرو خود گمارد.
- ملک ناصر پس از فرار از دمشق و حرکت سپاه مغول به طرف مصر به هولاکو پناه برد و هولاکو او را گرامی داشت. به دنبال او برادرش ملک ظاهر غازی ثانی و ملک صالح اسماعیل نواده اسدالدین شیرکوه ثانی حاکم حمص هم به هولاکو پناهنده شدند. وقتی خبر شکست مغولان در نبرد عین جالوت و کشته شدن کتبغا نایب هولاکو به وی رسید، دستور داد پادشاهانی که به او پناهنده شده بودند، بکشند.
- پس از نبرد عین جالوت، ملک قطز وارد دمشق شد و امیر علم الدین سنجر را به نیابت خود گمارد.
- ملک قطز به امیر بیبرس وعده داده بود حلب را به او ببخشد و امیر حلب شود. ولی بعد از نبرد جالوت از آن وعده شانه خالی کرد. ازاین رو بیبرس با گروهی از امیران بحری قرار گذاشتند قطز را ترور کنند و او را ترور کردند و بیبرس را به جای او گماردند و لقب ملک ظاهر به او دادند.
- درگذشت نجم الدین غازی اول بن ارتق بن ایلغازی و جانشینی پسرش مظفر قراارسلان.
- درگذشت غیاث الدین بلبن پادشاه هند و گماردن نواده‌اش کیقباد بن بغراخان بن بلبن به جای او.
- امپراتور میشل دوم، قسطنطنیه را از صلیبیان (فرنگیان لاتینی) که در سال ۵۹۸ق (۱۲۰۱ ـ ۱۲۰۲م) در میانه جنگ صلیبی چهارم اشغال کرده بودند، باز پس گرفت.
- درگذشت ابویوسف یعقوب بن عبدالحق و جانشینی پسرش یوسف.
- مغولان تهاجم به جزیره را دنبال کردند و رهسپار سرزمین شام شدند: رها، سروج و البیره سقوط کرد و امیران به اطاعت هولاکو درآمدند. هولاکو آهنگ سرزمین شام کرد و برخی از این امیران ازجمله رکن الدین بن بدرالدین لؤلؤ حاکم موصل و نجم الدین ایلغازی حاکم ماردین به هولاکو پیوستند. همچنین هتوم اول پادشاه ارمنستان صغیر (کیلیکیا) به همراه شوی دخترش بوهمند ششم امیرانطاکیه و طرابلس به امید بازپس گیری بیت المقدس به کاروان جنگی هولاکو پیوستند. هولاکو پس از به اطاعت درآوردن سرزمین جزیره رهسپار حلب شد و چون بدان نزدیک شد مطرانِ مسیحیان یعقوبی به استقبال او آمد و به اطاعت و بندگی او گردن نهاد.
- مغولان حلب را محاصره کردند و الناصر صلاح الدین (ثانی) آنجا را به سوی دمشق ترک کرد و پسرش تورانشاه را نایب خود گذاشت. مغولان از تورانشاه خواستند تسلیم شود و او تسلیم نشد و جنگید. سپس ناچار به تسلیم گشت. مغولان داخل حلب شدند و قتل و غارت و تخریب را به حد افراط رساندند و بیش از صدهزار زن و کودک به اسارت درآورده و به ارمنستان و مناطق صلیبی شام فرستادند تا به عنوان برده به فروش برسند. هتوم پادشاه ارمنستان برای آتش زدن مسجد حلب، خود اقدام کرد. چیرگی مغولان بر حلب موجب ترس و وحشت در همه مناطق مسلمان‌نشین شام شد و بسیاری از امیران مسلمان سریع تسلیم شدند و به اطاعت هولاکو درآمدند.
- ملک ناصر که پس ازروی آوردن مغولان به حلب به دمشق آمده بود، از دمشق فرار کرد و دسته ای از بزرگان و قاضیان شهر رهسپار حلب شدند و کلیدهای شهر را تسلیم هولاکو کردند.
- پس از بازگشت هولاکو به وطن خود نایبش کتبغا آماده رفتن به مصر شد تا از ملک قطز که دستور داده بود فرستادگان هولاکو را بکشند، انتقام بگیرد.
- کتبغا فرمانده مغولی به همراه سپاهیانش به حرکت خود به مصر ادامه داد و میان سپاهش امیران ایوبی بودند که مغولان را بر ضد ممالیک یاری می دادند و نیز سپاهی از نصارا و ارامنه بودند به این امید که بیت المقدس را باز پس گیرند. ملک قطز سپاهی از ممالیک گردآورد که بسیاری از اعراب همراه آنان بودند و فرماندهی آن را امیر بیبرس بندقداری داشت.
- دو سپاه در مکانی به نام عین جالوت میان نابلس و بیسان به هم رسیدند و شکست نصیب مغولان شد و فرمانده شان کتبغا کشته شد و سرش را به قاهره بردند.
- امیر سنجر حلبی امیر دمشق بر ضد ملک ظاهر بیبرس شور کرد. زیرا وی ملک قطز را کشته و سلطنت را از او گرفته بود. وی اعلان کرد از مصر جدا شده است و به عنوان سلطان دمشق تاجگذاری کرد و ملک مجاهد لقب یافت و در مساجد به نام او خطبه خواندند و سکه به نامش زدند. بیبرس سپاهی برای نبرد با او فرستاد. او تسلیم و به قاهره برده شد و مورد عفو قرار گرفت.
- دسته‌ای از سیاهان و بردگان به رهبری فردی شیعی به نام کورانی که زهد و پارسایی پیشه کرده بود، گرد آمدند و شعار شیعیان (یا آل علی) سر می‌دادند. کورانی آنان را به شورش بر ضد حکومت تشویق می کرد که دستگیر و به دار آویخته شدند.
• ابن ابّار.
• ابن عمیره مخزومی.
• ابن مسیحی.
• ابویحیی مرینی.
• اسماعیل بن اسدالدین شیرکوه.
• تورانشاه ایوبی.
• کتبغا نویان.
• ملک سعید ایوبی.
• ملک کامل ثانی.
• ملک مظفر قطز.
• ملک ناصر صلاح الدین ثانی.
• تقی الدین یونینی.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۳، ص۳۷۲.
