سال 363 هجری قمری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در سال سیصد و شصت و سه هجری قمری، رویدادها و وقایع نظامی و غیرنظامی مختلفی در جهان اسلام رخ داد، مانند: بازگشت
قرمطیان برای حمله به
مصر، جنگ و درگیری میان رومیان و مسلمانان، شدت یافتن فتنه مذهبی در
بغداد با به قدرت رسیدن
سبکتکین، درگذشت برخی از شخصیت‌های مشهور مانند:
محمد بن ابی‌العافیه و ... .
- عزالدوله بختیار دیلمی برای تأمین آذوقه سپاه خود عازم واسط می شود و سبکتکین حاجب را به جای خود می گمارد. - در جنگی میان دیلمیان و ترک‌ها، سبکتکین از ترک‌ها حمایت کرد و آنان به خانه‌های دیلمیان حمله کرده، اموالشان را به غارت بردند، و سبکتکین خانه معزالدوله را به آتش کشید. اهل سنّت به خروش آمده، سبکتکین سنّی را حمایت کرده، به خانه های شیعیان حمله می‌کنند و آنها را آتش می‌زنند. در این فتنه، خون‌های بسیاری ریخته می شود.
- سبکتکین حکومت بغداد را به دست گرفت و از خلیفه مطیعلله به سبب فلج بودنش خواست خلافت را به پسرش ابوالفضل عبدالکریم واگذارد و خلیفه نیز اجابت کرده و ضمن واگذاری خلافت به فرزندش، او را به طائعلله ملقب می‌کند. سبکتکین، همراه خلیفه الطائعلله و پدر مخلوعش با سپاه ترک‌ها برای جنگ با عزالدوله عزم واسط می‌کند. میان راه، سبکتکین و مطیعلله می‌میرند و پیکر شان به بغدادمنتقل می‌شود.
- سربازان ترک، سردار البتکین (افتکین) رابه فرماندهی خود انتخاب می‌کنند. او به واسط رفته، بر آن سامان می‌تازد و عزالدوله بختیار را محاصره می‌کند. عزالدوله از پسر عمویش عضدالدوله حاکم فارس کمک می‌خواهد. نیروهای عضدالدوله برای نجات عزالدوله به واسط آمده، البتکین را شکست می‌دهند.
- معزلدین الله فاطمی حکومت دمشق را به ظالم بن موهوب عقیلی وامی‌گذارد. پیش از قرمطیان، او را از دمشق بیرون رانده بودند. درپی این اقدام، فتنه و درگیری میان لشکریان عقیلی و مردم دمشق بروز می‌کند و معزلدین الله فاطمی، عقیلی را از مقامش برکناری کرده، سردار جیش بن محمد صمصامه پسرخواهر سردار ابومحمود بن فلاح را به جای عقیلی به حکومت دمشق می‌گمارد و آتش فتنه در دمشق خاموش می‌شود.
- پس از درگذشت عبدالله بن ابراهیم بن موسی بن ابی‌العافیه فرمانروای نواحی فاس، پسرش محمد جانشین او می شود. بدین سان، حکومت بنی العافیه در نواحی فاس استمرار یافت، تا این که به وسیله مرابطون نابود شد.
- بازگشت قرمطیان برای حمله به مصر: قرمطیان به فرماندهی رهبرشان حسن بن احمد (اعصم) بار دیگر به سوی مصر حرکت می‌کنند و حسان بن جراح طائی رهبر طی به آنان ملحق می‌شود و در سرزمین مصر نفوذ می‌کنند و به سوی قاهره پیش می‌روند. معزلدین الله مخفیانه با حسان بن جرّاح توافق می‌کند که صد هزار دینار به وی بدهد و او پیش روی سپاه فاطمیان به شکست تظاهر کند، و او این چنین می‌کند و همین امر به شکست و عقب‌نشینی قرمطیان به شام می‌انجامد. المعزلدین الله لشکری به فرماندهی ظالم بن موهوب عقیلی تجهیز می کند و آنان به تعقیب می‌پردازند که به استیلای او بر دمشق می‌انجامد و او قرمطیان را از شهر بیرون می‌راند، و آنان ناچار به رمله می‌روند. سپس معزلدین الله لشکر دیگری به فرماندهی سردار ابومحمود ابراهیم بن جعفر بن فلاح برای جنگ با قرمطیان به رمله می‌فرستد، او قرمطیان را به شکست واداشت و تعقیبشان کرد، و قرمطیان، در بیابان پراکنده و روانه سرزمین خود «احساء» شدند.
- حملات رومیان: زیمسکس امپراتور بیزانس حمله‌ای را به فرماندهی سردار ارمنی (ملیح) برای تصرف بلندی‌های فرات و تسلط بر دیار بکر و دیار ربیعه تدارک می‌بیند. (هزار مرد) امیر دیار بکر و غلام ابی‌تغلب بن حمدان امیر موصل به مصاف او می‌روند و در جنگی کنار رود دجله نزدیک (میّافارقین) در ژوئیه ۹۷۳م میان آنان، لشکر بیزانس، شکست خورده و فرمانده سپاه روم همراه بسیاری دیگر از فرماندهان رومی اسیر و دست‌بسته به موصل منتقل شدند و امیر موصل آنان را بسیار احترام کرد و ملیح فرمانده سپاه بیزانسی به دلیل زخم فراوان درگذشت، و مسلمانان تمام سرزمین‌های تحت اشغال رومیان را باز پس گرفتند.
• محمد بن ابی‌العافیه
• ابوبکر نابلسی
• سبکتکین
• قاضی نعمان
• مطیعلله
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۹۰.
