• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زَمّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: زمّ.


زَمّ (به فتح لام و تشدید میم) از واژگان نهج البلاغه به معنای بستن است. از مشتقات آن که در نهج‌البلاغه آمده عبارتند از: زِمام به معنای چيزی است كه با آن مى‌بندند مثل ریسمان و غيره.



زَمّ به معنای بستن است. مثل بستن حیوان: «زَمَّهُ‌ زَمّاً: شدَّهُ‌»


امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام نصیحت فرموده: «امْرُءٌ أَلْجَمَ نَفْسَهُ بِلِجَامِهَا، وَ زَمَّهَا بِزِمَامِهَا، فَأَمْسَكَهَا بِلِجَامِهَا عَنْ مَعَاصِي اللهِ، وَ قَادَها بِزِمَامِهَا إِلَى طَاعَةِ اللهِ.» «مردمی كه نفس خويش را با لگامش لگام كرده و با بند خويش آنرا بسته با لگامش نگاه داشته و با افسارش به طاعت خدايش كشيده است.» (شرح‌های حکمت: )

۲.۱ - زِمام

زِمام به معنای چيزی است كه با آن مى‌بندند مثل ريسمان و غيره. «الزِمَام: ما يُشَدُّ بهِ » (بند)
امام (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرمایند: «الْبُخْلُ جَامعٌ لِمَسَاوِىءِ الْعُيُوبِ، وَهُوَ زِمَامٌ يُقَادُ بهِ إِلَى كُلِّ سُوء.» «بخل جمع كننده همه عيب‌هاست و ان افسار و بندى است كه انسان با آن به هر بدى كشيده مى‌شود.» (شرح‌های حکمت: )
درباره فتنه‌ها فرموده: «فِتَنٌ كَقِطَعِ الْلَّيْلِ الْمُظْلِمِ ... تَأْتِيكُمْ مَزْمُومَةً مَرْحُولَةً.» «فتنه‌هائى است مانند تكه‌هاى شب تاريک مى‌آيد به سوى شما زمام شده و رحل گذاشته شده.» (شرح‌های حکمت: ) فتنه‌ها را به شتران با افسار و جهاز دار تشبيه كرده است.
«اللَّهُمَّ ... أَزِمَّةَ الاُْمُورِ بِيدِكَ، وَمَصَادِرَهَا عَنْ قَضَائِكَ.» «خدايا زمام كارها در دست توست و صدور آنها طبق قضاى تو مى‌باشد.» (شرح‌های حکمت: )
درباره اهل بیت (علیهم‌السلام) فرموده: «فَأَيْنَ تَذْهَبُونَ؟ ... وَ بَيْنَكُمْ عِتْرَةُ نَبِيِّكُمْ؟ وَ هُمْ أَزِمَّةُ الْحَقِّ، وَ أَلْسِنَةُ الصِّدْقِ!» (كجا مى‌رويد؟ ... در حالى كه عترت پيامبرتان در ميان شماست، آنها زمام‌هاى حقّند و پرچم‌هاى دين ، و زبان‌هاى صدق.) (شرح‌های حکمت: )


زمّ يكبار در كلام حضرت ديده مى‌شود و زِمام شانزده بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۱.    
۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۵۵۸.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۷۶، خطبه۲۳۸.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۵۸، خطبه۲۳۲.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۵۶، خطبه۲۳۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۵۹، خطبه۲۳۷.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۵۳.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۵۵.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۵۷۶.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۰۸.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۳۰۷.    
۱۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۵۵۹.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۷۲، حکمت۳۶۸.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۵، حکمت۳۷۸.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۳، حکمت۳۷۸.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۳، حکمت۳۷۸.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۳۰.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۳۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۱۴۲.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۶۸.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۱۶.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۲۸، خطبه۱۰۱.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۹۶، خطبه۱۰۰.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۸، خطبه۱۰۲.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۱۵، خطبه۱۰۲.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۳.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۳۹۸.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۷۶.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۰۳.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۶۰، خطبه۲۲۶.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۴۸، خطبه۲۲۲.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۹، خطبه۲۲۷.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۴۷، خطبه۲۲۷.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۷۲.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۷۵.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۴۵۹.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۳۵۵.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۶۷.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۱۷۲، خطبه۸۶.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۵۲، خطبه۸۵.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۰، خطبه۸۷.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۱، خطبه۸۷.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۰.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۳۲.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۵۷۷.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۹۴.    
۴۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۷۶.    
۴۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۵۷۶، خطبه۲۳۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زمّ»، ج۱، ص۵۰۱.    






جعبه ابزار