زَفْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زَفْر (به فتح زاء و سکون فاء) و
زَفیر (به فتح زاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای صدای آتش به وقت اشتعال و دم و بازدم است.
مشتق این ماده عبارت است از:
زَوافر (به فتح زاء) جمع زافره به معنی ستون آمده است.
امام علی (علیه‌السّلام) درباره توصیف
آتش جهنم و هشدار از
عذاب جهنم از این واژه استفاده کرده است.
این ماده چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
زَفْر و
زَفیر چند معنی دارد از جمله صدای آتش به وقت اشتعال است.
در لغت آمده:
زَفَرَ النارُ زَفْراً: سُمع صوتٌ لتوقُّدها
بعضی از مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:
امام (علیه‌السّلام) درباره آتش جهنّم فرموده:
«و نار شَديد كَلَبُها، عال لَجَبُها، ساطع لَهَبُها، مُتَغَيِّظ زَفيرُها» «آتشی که سیر نشدنش شدید است، صیحه‌اش بلند است، شعله‌اش گسترده است، صدایش با هیجان است.»
همچنین فرموده:
«وَ ظَنّوا أَنَّ زَفيرَ جَهَنَّمَ وَ شَهيقَها في أُصولِ آذانِهِمْ» (و صداى ناله و به هم خوردن زبانه‌هاى آتش جهنّم با آن وضع مهيبش در درون گوششان طنين انداز است.)
گفته‌اند: شهیق صدای آتش است که شدیدتر از «
زفیر» است و آن دو در انسان به معنی بازدم و دم است در انسان‌های اندوهناک.
در مذمّت اصحابش فرموده:
«وَ ما أَنْتُمْ بِرُكْن يُمالُ بِكُمْ، وَ لا زَوافِرُ عِزٍّ يُفْتَقَرُ إِلَيْكُمْ» زوافر جمع
زافره به معنی ستون است.
«شما نه رکنی هستید که به وسیله شما به سوی
دشمن میل و هجوم شود و نه ستون‌های عزت هستید که به شما احتیاج پیدا شود.»
این لفظ در
خطبه ۱۲۵ نیز آمده است.
این ماده چهار بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زفر»، ج۱، ص۴۹۶-۴۹۷.
