زمینه‌های هدایت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله زمینه‌های
هدایت با توجه به
آیات قرآن معرفی می‌شوند.
اراده خداوند بر هدايت انسانها، مشروط به دارا بودن زمينه‌هاى آن:
«انَّ اللَّهَ لايَستَحيىِ ان يَضرِبَ مَثَلًا ما بَعوضَةً فَما فَوقَها فَامَّا الَّذينَ ءامَنوا فَيَعلَمونَ انَّهُ الحَقُّ مِن رَبّهِم وامَّا الَّذينَ كَفَروا فَيَقولونَ ماذا ارادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثيرًا ويَهدى بِهِ كَثيرًا وما يُضِلُّ بِهِ الَّا الفسِقين؛
خداوند از اين كه به موجودات ظاهراً كوچكى مانند
پشه، و حتى كمتر از آن، مثال بزند باكى ندارد. در اين ميان، كسانى كه ايمان آورده‌اند، مى‌دانند كه آن مثال، گوياى حقيقتى است از طرف پروردگارشان؛ وامّا كسانى كه كافر شده‌اند بهانه جويى كرده مى‌گويند: منظور خداوند از اين مثال چه بوده است؟! آرى،
خدا جمع زيادى را با آن گمراه، و گروه بسيارى را هدايت مى‌كند؛ ولى تنها
فاسقان را با آن گمراه مى‌سازد!»
انسانهاى رويگردان از
ذکر خدا، فاقد زمينه‌هاى هدايت و قابليت
راه يابى به
حق:
«ومَن يَعشُ عَن ذِكرِ الرَّحمنِ نُقَيّض لَهُ شَيطنًا فَهُوَ لَهُ قَرين • وانَّهُم لَيَصُدّونَهُم عَنِ السَّبيلِ ويَحسَبونَ انَّهُم مُهتَدون • افَانتَ تُسمِعُ الصُّمَّ او تَهدِى العُمىَ ومَن كانَ فى ضَللٍ مُبين؛
و هر كس از ياد خداوند رحمان، روى‌گردان شود شيطانى را بر او مسلط مى‌سازيم كه همواره همنشين او خواهد بود. و آنها (شياطين) اين گروه را از
راه خدا باز مى‌دارند، در حالى كه گمان مى‌كنند
هدایت‌یافتگان حقيقى آنها هستند. اى پيامبر! آيا تو مى‌توانى‌سخن خود را به گوش كران برسانى، يا كوران و كسانى را كه در
گمراهی آشكارى هستند هدايت كنى؟!»
قدرت مطلق خداوند، بر فراهم ساختن زمينه‌هاى هدايت و
حق‌پذیری افراد:
«وما يَستَوِى الاحياءُ ولَا الاموتُ انَّ اللَّهَ يُسمِعُ مَن يَشاءُ وما انتَ بِمُسمِعٍ مَن فِى القُبور؛
و هرگز مردگان و زندگان يكسان نيستند. خداوند پيام خود را به گوش هر كس بخواهد مى‌رساند، و تو نمى‌توانى سخن خود را به گوش آنان كه در گور (خفته) اند برسانى.»
تفاوت انسانها، در برخوردارى از زمينه‌هاى هدايت:
۱. «قُل كُلٌّ يَعمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ فَرَبُّكُم اعلَمُ بِمَن هُوَ اهدى سَبيلا؛
بگو: هر كس طبق روش و خلق و خوى خود عمل مى‌كند؛ و پروردگارتان كسانى را كه راهشان هدايت بخش‌تر است، بهتر مى‌شناسد.»
۲. «ذلِكَ مَبلَغُهُم مِنَ العِلمِ انَّ رَبَّكَ هُوَ اعلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبيلِهِ وهُوَ اعلَمُ بِمَنِ اهتَدى؛
اين آخرين حدّ آگاهى آنهاست؛ پروردگار تو كسانى را كه از
راه او گمراه شده‌اند بهتر مى‌شناسد، و همچنين هدايت يافتگان را از همه بهتر مى‌شناسد.»
۳. «انَّ رَبَّكَ هُوَ اعلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبيلِهِ وهُوَ اعلَمُ بِالمُهتَدين؛
به يقين پروردگارت بهتر از هر كس مى‌داند چه كسى از
راه او گمراه شده، و نيز از هدايت‌يافتگان بهتر آگاه است.»
مصادیق زمینه‌های هدایت عبارتند از:
اتحاد،
احسان،
اراده،
استعانت از
خدا،
اسلام،
اصلاح،
اطاعت از
محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله، اطاعت از
مؤمنان،
اعتصام به
خدا، اعتصام به
قرآن،
انابه،
انفاق، ايمان
، پذيرش
آیات خدا،
تزکیه،
تسلیم،
تعلیم، تغيير
قبله،
تقوا،
توبه،
توحید،
جلب رضای خدا،
حق‌گرایی،
خردمندی،
خشیت،
درستکاری،
دعا،
دعوت،
ذکر،
روزه،
زکات،
شرح صدر،
شکر،
شهادت،
صبر،
عبادت،
علم،
عمل صالح،
مراقبه،
مصیبت، مطالعه
تاریخ،
نماز، وعده
پیروزی،
هجرت،
یقین.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۶۳، برگرفته از مقاله «زمینه‌های هدایت».
