• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رِفْق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





رِفْق (به کسر راء و سکون فاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای مدارا است و آن ضدّ خشونت است. از اين ماده موارد زيادى در نهج البلاغه آمده است. رَفيق (به فتح راء) به معنی مدارا كننده و دوست است.مرافقه: رفيق قرار دادن. تَرَفَّق (به فتح تاء و راء و فاء مشدد) یعنی رفيق شدن و اتكاء كردن. اِرتفاق (به کسر الف) یعنی دوست طلبيدن، يارى خواستن و گذاشتن صورت در روى مرفق. مِرْفَق (به کسر میم و سکون راء و فتح فاء) هم به معنى رفق آمده و هم به معنى آرنج (مجمع استخوان ساعد و بازو) که جمع این دو مَرافِق (به فتح میم و فتح راء و کسر فاء) است.



رِفْق به معنای مدارا است. «رَفَقَ لهُ‌ رِفْقاً: لطف»


امام علی(علیه‌السلام) به بعضى از حكام نوشتند: «وَ ارْفُقْ ما كانَ الرِّفْقُ أَرْفَقَ، وَ اعْتَزِمْ بِالشِّدَّةِ حينَ لا تُغْني عَنْكَ إِلاّ الشِّدَّةُ» یعنی: «مدارا كن تا مدارا نافع است و عزم به سختى كن آن‌گاه كه جز سختى كفايت نكند.» (شرح‌های نامه: ) در لغت آمده است: «ارْفَقَهُ‌: نفعهُ»
همچنین فرموده: «فَبادِروا بِأَعْمالِكُمْ تَكونوا مَعَ جيرانِ اللهِ في دارِهِ، رافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ» یعنی: «پيش گيريد با اعمال خويش تا با همسايگان خدا باشيد، كه پيامبرانش را با آن‌ها رفيق كرده است.» (شرح‌های خطبه: )
درباره ندامت انسان‌ها فرموده: «وَ عاضّ عَلى يَدَيْهِ، وَ صافِق لِكَفَّيْهِ، وَ مُرْتَفِق بِخَدَّيْهِ» یعنی: «و گيرنده دستش به دندان و زننده دو دست به همديگر و گذارنده صورتش بر مرفق‌ها و مرفق‌ها بر زانوها.» (شرح‌های خطبه: ) و آن كسى است كه بر مقعد خود نشسته و زانوها را بلند كرده است.
«وَ أَسْبابُ الْمَرافِقِ» یعنی: «و اسباب مدارا» (شرح‌های خطبه: ) در این خطبه مَرافِقِ به معنى مدارا است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۵۹-۴۶۰.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۷۱.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۴۱۰.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۸۶، نامه ۴۶.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۸۵، نامه ۴۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۲۱، نامه ۴۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۷، نامه ۴۶.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۹۷.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۹۸.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۰، ص۲۵۳.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۱۲۸.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۳.    
۱۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۴۱۰.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱۶، خطبه ۱۸۳.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۳۶، خطبه ۱۷۸.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۶۸، خطبه ۱۸۳.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۱۵، خطبه ۱۸۳.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۲۵.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴۱.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۱۲۸.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۴۰۶.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۲۳.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۴۷، خطبه ۱۹۱.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۶۰، خطبه ۱۸۶.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۸۵، خطبه ۱۹۱.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۳، خطبه ۱۹۱.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۶۷.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۹۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۳۴۸.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۵۷.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۱۶.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۱۶، خطبه ۵۳.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۱۰، خطبه ۵۳.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۳۸، خطبه ۵۲.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۸۵، خطبه ۵۳.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۵۴.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۸۳.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۱، ص۵۰.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۶۷.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۸۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رفق»، ج۱، ص۴۵۹-۴۶۰.    






جعبه ابزار