• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رُمْح (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





رُمْح (به ضم راء و سکون میم) از واژگان نهج البلاغه به معنای نيزه است.
رِماح (به کسر راء) جمع آن است.
أَرْماح (به همزه مفتوح و سکون راء) همچنین جمع است.
چهار مورد از اين ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.



رُمْح به معنای نيزه است.
رِماح و أَرْماح جمع آن می‌باشند.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - نامه ۱۱

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) به قشونى كه براى دفع دشمن مى‌فرستاد فرمود: «وَ إِذا غشيكُمُ اللَّيْلُ فاجْعَلوا الرِّماحَ كِفَّةً، وَ لا تَذوقوا النَّوْمَ إِلاّ غِراراً أَوْ مَضْمَضَةً» یعنی: «و چون شب شما را احاطه كرد، نيزه‌ها را مانند كفّه ترازو قرار دهيد (در اطرافتان باشند و شما را مانند كفّه ترازو احاطه كنند) خواب را خفيف قرار بدهيد (نچشيد خواب را مگر كمى).» (شرح‌های نامه: ) يا به‌طور خوابيدن و بيدار شدن (خواب مضمضه آن است كه انسان به‌طور تناوب بخوابد و بيدار شود، گویى آب را در دهان مضمضه مى‌كند و به زودى بيرون مى‌ريزد.)

۲.۲ - خطبه ۱۲۴

در تعليم آداب جنگ به ياران فرموده: «وَ عَضّوا عَلى الاَْضْراسِ فَإِنَّهُ أَنْبى لِلسُّيوفِ عَنِ الْهامِ، وَ الْتَووا في أَطْرافِ الرِّماحِ فَإِنَّهُ أَمْوَرُ لِلاَْسِنَّةِ» یعنی: «دندان‌ها را بر دندان بفشاريد كه آن شمشيرها را از سرها كند كننده‌تر است و در اطراف نيزه‌ها بگرديد كه آن متحرّک‌تر كننده سنان‌هاى نيزه‌هاست.» (شرح‌های خطبه: ) اگر انسان دندان بر دندان بفشارد سرش مقاومتر مى‌شود و در نتيجه شمشير دشمن را كند مى‌كند و اگر در اطراف نيزه بگردد و آن را به حركت آورد سنان آن بيشتر حركت كرده و بر بدن دشمن نافذتر مى‌شود، اين ترجمه مطابق شرح ابن میثم بحرانی و ابن ابی الحدید است، محمد عبده خلاف آن را گفته است.


چهار مورد از اين ماده در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۶۸.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۲، ص۳۵۳.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۶، نامه ۱۱.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۴، نامه ۱۱.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۱، نامه ۱۱.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۹، نامه ۱۱.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴۳.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴۷.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۹، ص۱۶۱-۱۶۲.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۷۸.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۸۹.    
۱۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۰، خطبه ۱۲۴.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۴-۵، خطبه ۱۲۰.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۰، خطبه ۱۲۴.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۹، خطبه ۱۲۴.    
۱۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۳.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۵-۲۲۶.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۲۵۹.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۶۸.    
۲۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۳.    
۲۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۹۶، نامه ۱۱.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۰، خطبه ۱۲۴.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رمح»، ج۱، ص۴۶۸.    






جعبه ابزار