رماح (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رِماح:
(أَيْدِيكُمْ وَ رِمَاحُكُمْ)رِماح: به کسر راء، جمع «رمح» به معنای «نیزه‌ها» است،
آیه مورد بحث ناظر به یکی از احکام
عمره و
حج یعنی مسئله
شکار حیوانات صحرایی و دریایی در حال
احرام می‌باشد، می‌فرماید: «ای کسانی که
ایمان آورده‌اید،
خداوند شما را با چیزی از
شکار می‌آزماید، شکارهایی که به قدری به شما نزدیک می‌شوند که حتی با نیزه و دست می‌توانید آنها را
شکار کنید...» (تَنٰالُهُ اَیْدِیکُمْ وَ رِمٰاحُکُمْ).
از تعبیر آیه چنین استفاده می‌شود که می‌خواسته به عنوان یک پیش‌بینی، مردم را از جریانی که در پیش داشتند آگاه سازد و نیز معلوم می‌شود که وجود این‌همه
شکار در دسترس مردم آنجا، یک امر بی‌سابقه بوده است و این یک نوع
آزمایش الهی برای
مسلمانان محسوب می‌شده، مخصوصاً با توجه به نیازی که آنها به تهیّه غذا از گوشت
حیوانات داشته‌اند، و با توجه به این که این
حیوانات به شکل وسوسه‌انگیزی در اطراف خیمه‌ها و در گرداگرد آنها رفت و آمد داشته‌اند، تحمّل محرومیّت از چنین غذای آماده آن هم در آن عصر و زمان برای آن مردم می‌توانست یک آزمایش بزرگ بوده باشد.
به موردی از کاربرد «رِماح» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللّهُ بِشَيْءٍ مِّنَ الصَّيْدِ تَنَالُهُ أَيْدِيكُمْ وَ رِمَاحُكُمْ لِيَعْلَمَ اللّهُ مَن يَخَافُهُ بِالْغَيْبِ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ.) (اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! خداوند شما را با شكارهايى كه در حال احرام به شما نزديک مى‌شوند، به طورى كه دست‌ها و نيزه‌هايتان به آن مى‌رسد، مى‌آزمايد؛ تا مشخص كند چه كسى با ايمان به غيب از خدا مى‌ترسد؛ و هر كس بعد از آن تجاوز كند، مجازات دردناكى خواهد داشت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(تَنالُهُ أَيْدِيكُمْ وَ رِماحُكُمْ) مى‌خواهد به
شكار از جهت آسانى و دشوارى تعميم دهد، يعنى چه آن
شكار آسان بدست آيد مانند جوجه‌هاى مرغ و بره‌هاى وحشى و تخم‌مرغ‌هاى وحشى كه با دست و به آسانى صيد مى‌شوند. و چه به دشوارى بدست آيد مانند
حيوانات وحشى بزرگ كه عادتاً جز بوسيله سلاح
شكار نمى‌شود.
در
تفسیر نمونه آمده است: آیۀ مورد بحث ناظر به یکی از احکام عمره و حج یعنی مسئله
شکار حیوانات صحرایی و دریایی در حال احرام می‌باشد، می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خداوند شما را با چیزی از
شکار می‌آزماید، شکارهایی که به قدری به شما نزدیک می‌شوند که حتی با نیزه و دست می‌توانید آنها را
شکار کنید...»
از تعبیر آیه چنین استفاده می‌شود که می‌خواسته به عنوان یک پیش‌بینی، مردم را از جریانی که در پیش داشتند آگاه سازد و نیز معلوم می‌شود که وجود این‌همه
شکار در دسترس مردم آنجا، یک امر بی‌سابقه بوده است و این یک نوع آزمایش الهی برای مسلمانان محسوب می‌شده، مخصوصاً با توجه به نیازی که آنها به تهیّه غذا از گوشت
حیوانات داشته‌اند، و با توجه به این که این
حیوانات به شکل وسوسه‌انگیزی در اطراف خیمه‌ها و در گرداگرد آنها رفت و آمد داشته‌اند، تحمّل محرومیّت از چنین غذای آماده آن هم در آن عصر و زمان برای آن مردم می‌توانست یک آزمایش بزرگ بوده باشد.
بعضی گفته‌اند منظور از این جمله: که با دست شما قابل صید خواهند بود، این است که با
دام و تور می‌توانستند آنها را بگیرند، ولی ظاهر آیه این است که حقیقتاً ممکن بوده آنها را با خود دست
شکار کنند.
به‌هرحال، این حکم به قدری دقیق
تشریع شده که نه تنها صید
حیوانات، بلکه کمک کردن، حتی نشان دادن و ارائه صید به صیاد نیز تحریم شده، چنان که در روایات وارده از طریق
اهل بیت (علیه‌السّلام) می‌خوانیم که
امام صادق (علیه‌السّلام) به یکی از یارانش فرمود: «هرگز چیزی از صید را در حال احرام حلال مشمار و همچنین صید حرم را در غیر حال احرام، و نیز صید را به شخص محرم و غیر محرم نشان مده که آن را
شکار کند و حتی اشاره به آن مکن (و دستور مده) تا به خاطر تو صید را حلال بشمرد، زیرا این کار موجب
کفاره برای شخص متعمد می‌شود.»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رماح»، ج۲، ص۲۰۷.
