رحلة الفرنسی تافرنییة إلی العراق (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رحلة الفرنسی تافرنییه الی العراق، ترجمه
عربی از سفرنامه ژان باتیست
تاورنیه جهانگرد
فرانسوی قرن ۱۷ ق است. اصل کتاب با نام الرحلات الست یک مجموعه سه جلدی است که بخش‌های مربوط به
عراق گزینش و در این کتاب آمده است.
از یک مقدمه، ۸ فصل و یک بخش الحاقی تشکیل شده است. مقدمه به قلم مترجم کتاب نگارش یافته که در آن درباره شیوه کاری خود در کتاب توضیح داده‌اند. فصل بندی همانند اصل کتاب بوده و عناوین فصول با ذکر جلد آن عینا آمده است و اولین فصل کتاب، فصل سوم از جلد دوم سفرنامه است؛ چرا که فصول پیش از آن در رابطه با عراق نبوده است. ملحقات که ثلث کتاب را در برگرفته است، توضیح لغات و مطالب غامض و مبهم است که توسط مترجم تنظیم شده است.
مؤلف در نقل سفرهایش شیوه گزارش روزانه را برگزیده است. او آنچه را خواسته به حسب مشاهده مکان‌هایی که از آنها گفتگو می‌کند، تدوین کرده است. البته مواردی نیز وجود دارد که او مطالبی را در که سابقا باید ذکر می‌شد، نقل می‌کند.
در ابتدای کتاب، نقشه سفرهای
تاورنیه در شرق نزدیک به نقل از نسخه فرانسوی آمده است. در صفحه ۲۶ کتاب به نام
خلیج فارس تصریح شده است و این حکایت از آن دارد که در قرن ۱۷ ق نامی از خلیج عربی که نویسندگان معاصر
عرب بر ذکر آن اصرار دارند، نبوده است.
به لحاظ جغرافیایی فواصلی که در کتاب ذکر شده، حائز اهمیت است.
از مکان‌هایی که در صفحه ۱۹ کتاب ذکر شده، بارگاه مطهر
امام علی علیه‌السّلام است که به گفته
تاورنیه به مشهد علی معروف بوده است.
او چنین گزارش می‌کند که این شهر کوچک که سابقا به
کوفه مشهور بوده، اکنون به مشهد علی معروف است. چرا که در این مکان داماد
نبی محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در جامع وسیعی مدفون است. در اطراف ضریح چهار شمعدان روشن دیده می‌شود و از آویزهایی بالای آن از سقف آویزان است. وی در ادامه از تکریم فوق العاده ایرانیان از
امیرالمؤمنین علیه‌السّلام سخن گفته است. بعید به نظر می‌رسد که در آن زمان نام کوفه چنان که
تاورنیه گفته است، از کاربرد افتاده باشد، بلکه احتمالا در بین مردم مشهد علی کاربرد بیشتری پیدا کرده است.
سفرنامه
تاورنیه که به فرانسوی به نگارش شده است، دوبار چاپ شده است. سپس در سال ۱۶۷۸ م به انگلیسی برگردان شده است. مترجمین اثر: کورکیس عواد و بشیر فرنسیس در ابتدا به ترجمه انگلیسی، اما بعدها به چاپ دوم نسخه فرانسوی مراجعه کرده‌اند. فهارس پایان کتاب عبارتند از:
۱- اعلام ۲- مکان‌ها و بقاع ۳- قبایل و ادیان ۴- مراجع.
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
