دورالزهراوی فی تأسیس علم‌الجراحة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«دور الزهراوی در تاسیس علم الجراحة» تالیف
مصطفی لبیب عبدالغنی پیرامون شخصیت علمی
ابوالقاسم زهراوی (متوفی ۴۰۴ ق) از بزرگترین پزشکان دوره اسلامی است که شاید بتوان به جرات او را در زمینه جراحی بزرگترین پزشک دوران اسلامی دانست. نویسنده در نگارش این اثر از کتاب «
التصریف لمن عجز عن التالیف» و بویژه بخش سی‌ام این کتاب بهره برده است.
کتاب در دو جزء به نگارش درآمده است. در جزء اول که بیشترین بخش کتاب را به خود اختصاص داده از کلیات تشریح و جراحی و اهمیت جراحی سخن به میان آمده است. در این بخش پس از بیان مقدمات و مباحث مطرح شده در آن عبارت
زهراوی در کتاب التصریف لمن عجز عن التالیف را با ذکر موضع بیان می‌کند. در پایان کتاب تحت عنوان ملحق، آلات و ابزاری که
زهراوی در مقاله سوم کتاب التصریف ذکر کرده، ارائه شده است. در این ملحق ۱۶۴ وسیله همراه با شکل و کارکرد آنها ذکر شده است.
در جزء دوم اصطلاحات علمی‌ای که
زهراوی آنها را استعمال کرده گردآوری شده است. مؤلف در ابتدا به شیوه به کارگیری این اصطلاحات توسط
زهراوی پرداخته است. آنگاه این اصطلاحات را به ترتیب حروف الفبا تدوین و به موضع استعمال آن در کتاب التصریف نیز اشاره نموده است.
نویسنده در این کتاب به نقش مهم ابوالقاسم
زهراوی در رشته جراحی و تاثیر او در پایه گذاری جراحی در اروپای قرون وسطی می‌پردازد.
گزارش آلات و ابزار جراحی‌ای که
زهراوی مبتکر آن بوده است، ذکر مصطلحات و بیان شیوه‌های جراحی از ویژگی‌های این اثر است.
این اثر می‌تواند هم به عنوان مقدمه‌ای برای مطالعه و استفاده از کتاب التصریف لمن عجز عن التالیف مورد توجه قرار گیرد و هم اثری است که به گوشه‌ای از تاریخ علم
پزشکی- خصوصا شاخه جراحی- می‌پردازد و از این جهت نیز قابل استفاده است.
تدوین فرهنگ نامه همراه با ذکر معادل فرانسوی و انگلیسی نیز بر ارزش این اثر می‌افزاید و خود به گونه‌ای مجزا می‌تواند مورد استفاده محققین قرار گیرد.
کتاب دور الزهراوی به سال ۲۰۰۰ م در قاهره به عنوان سومین اثر چاپ و منتشر شده است.
پاورقی‌های نسبتا مفصل این اثر نیز به تخریج مصادر و یا توضیح نکات مرتبط با متن اختصاص دارد.
در پایان این اثر نیز فرهنگ نامه مختصری پیرامون مصطلحات جراحی تدوین و تنظیم شده است.
مؤلف در تدوین این فرهنگ نامه نام عربی، انگلیسی و فرانسوی هر اصطلاح را ذکر کرده و توضیح مختصری پیرامون هر اصطلاح به عربی نگاشته است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
