دنیا (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دُنْيا (به ضم دال و سکون نون) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مؤنث ادنى که پستتر یا نزدیکتر است.
اگر آن از «دنىء» و دنائت گرفته شود يعنى پستتر و اگر از
دنوّ گرفته شود به معنى نزديکتر است.
و آن پيوسته
وصف است و
احتیاج به موصوف دارد مثل
حیات دنیا،
عذاب دنيا،
سعادت دنيا و غيره.
زندگی دنيا را دنيا میگویيم كه نسبت به
زندگی آخرت پستتر و ناچيز است و يا از اين جهت كه از
آخرت به ما نزديکتر مىباشد است.
از این لفظ دويست و بيست و نه (۲۲۹) بار و كلمه «دنياک» ۹ بار و «دنياكم» ۹ بار و «دنياه» ده بار و «دنياها» يکبار و «دنياهم» هفت مورد در
نهج البلاغه آمده است.
دُنْيا:
به معنای مؤنث ادنى است، اگر آن از «دنىء» و دنائت گرفته شود يعنى پستتر و اگر از دنوّ گرفته شود به معنى نزديکتر است و آن پيوسته وصف است و احتياج به موصوف دارد مثل حيات دنيا، عذاب دنيا، سعادت دنيا و غيره.
زندگى دنيا را دنيا میگویيم كه نسبت به زندگى آخرت پستتر و ناچيز است و يا از اين جهت كه از آخرت به ما نزديکتر مىباشد، است.
جوهری در
صحاح گويد: زندگى دنيا به
علت نزديک بودنش دنيا ناميده شده.
نهایه گويد: دنيا
اسم اين زندگى است كه آخرت از آن به ما دور است.
برخی از مواردی که در «
نهج
البلاغه» به کار رفته است به شرح ذیل میباشد:
حضرت علی (علیهالسلام) درباره دنيا تمثيلها و تحذيرها و موعظههاى بىشمار دارد كه نقل آنها از حوصله اين كتاب خارج است چنان كه فرموده:
«مَنْهومانِ لا يَشْعَبانِ طالِبُ عِلْم وَ طالِبُ دُنْيا.» «دو گرسنهاند كه سير نمىشوند يكى طالب
علم و ديگرى طالب دنيا.»
حضرت در جایی دیگر فرموده:
«مَرارَةُ الدُّنْيا حَلاوَةُ الاْخِرَةِ وَ حَلاوَةُ الدُّنْيَا مَرارَةُ الاْخِرَةِ.» «منظور از مرارت دنيا سختیهاى طاعات و از حلاوت دنيا لذّات
حرام است.»
و نيز فرمايد:
«مَنْ أَصْبَحَ عَلَى الدُّنْيا حَزيناً فَقَدْ أَصْبَحَ لِقَضاءِ اللهِ ساخِطاً.» «به احتمال نزديک به
یقین دنيا را به
علت نزديکتر بودن دنيا گفتهاند على هذا
آخرت به ما نزديک است و دنيا نزديکتر و آن
وصف حیات است يعنى الحياة الدنيا و الحياة العقبى.»
این کلمه دويست و بيست و نه (۲۲۹) بار و كلمه «دنياک» ۹ بار و «دنياكم» ۹ بار و «دنياه» ده بار و «دنياها» يکبار و «دنياهم» هفت بار در «
نهج
البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دنیا»، ج۱، ص۳۹۷.