در انتظار ققنوس (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«در انتظار ققنوس، کاوشی در قلمرو موعودشناسی و مهدی باوری» ترجمه «المهدی المنتظر فی الفکر الاسلامی» اثر سید ثامر هاشم حبیب العمیدی است که توسط مهدی علی زاده، در سال ۱۳۷۹ ش به فارسی ترجمه شده و ضمن افزودن اضافاتی بدان، در قالبی متفاوت، ارائه گردیده است.
کتاب با دو مقدمه از مترجم و مؤلف آغاز شده و مطالب در قالب دو بخش و هر بخش درچندین فصل، به ترتیب ذیل تنظیم شده است:
۱- موعودشناسی.
۲- مهدی باوری.
مقدمه و چهار فصل اول، تالیف استاد العمیدی است. تعلیقات بخش اول و مطالب بخش دوم، افزوده‌های مترجم را تشکیل می‌دهد که تعلیقات وی، با اعداد داخل کروشه مشخص شده است.
سر این که مباحث در قالب این دو بخش سازماندهی شده، این است که به عقیده مترجم، مهدویت به مثابه یک عقیده، شامل دو بعد قابل بررسی است:
۱- عنصر ایمان.
۲- موضوع ایمان.
در واژه مرکب «مهدی باوری»، جزء اول بیانگر «موضوع
ایمان» و جزء دوم بیانگر خود «عنصر باورمندی» است.
مقصود مترجم از «موضوع ایمان» چیزی است که ایمان بدان تعلق می‌گیرد (که در مهدی باوری موضوع، شخص
امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف می‌باشد) و مراد وی از «عنصرباورمندی»، خود اعتقادی است که پس از شناخت
امام علیه‌السّلام ، در شرایط خاصی، برای
انسان حاصل می‌شود.
وی معتقد است، بر پایه این دو بعد اساسی است که دو محور کلان مسائل گفتمان مهدویت شکل می‌گیرد؛ از این دو محور، یکی عهده دار
شناسایی «موضوع مهدی باوری» است (بخش اول- مطالب کتاب العمیدی) و محور دیگر، متکفل بررسی خود «عقیده مهدی باوری» به مثابه یک ایمان
دینی و درصدد تبیین مسایل ذیل است
۱- مقومات و مؤلفه‌های مهدی باوری
۲- آثار و نتایج آن‌ها
۳- گسترش مهدی باوری
۴- وظایف مهدی باروان
۵- راه کارهای تقویت این باورمندی
۶- برخور نظام سلطه و کفر جهانی با باور
۷- ادبیان
دینی و مهدی باوری
مطالبی که استاد عمیدی در کتاب خود آورده، با کمی تسامح، همگی به بخش اول مربوط می‌شود، زیرا محورهای کتاب ایشان، در واقع پاسخی است به ابهام آفرینی «احمد الکاتب» درباره مهدویت و چون این بخش، در خود کتاب «المهدی المنتظر...» کتاب
شناسی شده است، فقط گزارش محتوای بخش دوم ارائه می‌گردد.
در واقع مباحث بخش اول، بیشتر صبغه کلامی- تاریخی دارد؛ در حالی که محورهای بخش دوم، به حوزه
روان شناسی دین، پاره‌ای به عرصه فلسفه
کلام، بعضی به فضای جامعه
شناسی معرفت و دسته‌ای به حوزه
الهیات تعلق دارد.
کتاب از احادیث و عبارات تقطیع شده معصومین علیه‌السّلام و مؤلفان سده‌های پیشین آکنده است.
مقدمه مترجم، ضمن تشریح و تبیین حقوق امام علیه‌السّلام بر موالیان و وظیفه ویژه کارشناسان
دینی در معرفی امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، به تقسیم بندی آثاری که پیرامون امام زمان عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف نگاشته شده پرداخته و بعد از بیان دانستنی‌های سودمندی درباره اصل عربی کتاب، نکاتی پیرامون ترجمه ارائه کرده است.
بخش دوم، در خلال چهار فصل، به بررسی ایده مهدی باوری پرداخته است:
اول، بعد از بیان ضرورت ایمان به مهدویت، مقومات و پیش نیازهای این ایمان را جستجو کرده است.
نویسنده به دنبال یافتن آن است که چه کسی را می‌توان «مهدی باور» دانست. پرسش اساسی وی این است که آیا شناخت نام و نسب، جایگاه، سیره،
رسالت و سایر شناخت‌های پیرامونی مربوط به قیام ایشان، برای وارد شدن در جرگه
مؤمنان به مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف کافی است؟ و آیا کسی که صرفا در
راه به دست آوردن این شناخت‌ها، تلاش مقرون به توفیقی را مبذول دارد، مهدی باور است؟
وی برای پاسخ به این سؤال، معتقد است که باید ماهیت ایمان و مؤلفه‌های تشکیل دهنده آن را بررسی کرد؛ زیرا مهدی باوری هم یکی از مصادیق و صغریات پدیده کلی باورمندی بوده و لذا به بیان فشرده‌ای در این مورد پرداخته است.
دوم، به دنبال تعریف و ریشه یابی واژه انتظار، تاثیر مهدی باوری بر فرهنگ شیعی را از نگاه اسلام پژوهان غربی؛ از جمله ماریین آلمانی و هانری کربن فرانسوی بررسی کرده است.
سوم، بعد از بیان فلسفه
بعثت انبیاء و ارتباط آن با انقلاب حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، به دنبال برملا کردن توطئه‌های استکبار جهانی برای استمرار بخشیدن به نفوذ و حفظ منافع نامشروع خود، از طریق مبارزه با مهدی باوری است که این امر را در مؤلفه‌های ذیل بررسی کرده است:
۱- دخالت مستقیم و حمایت از پروسه شخصی تپردازی و مهدی تراشی
۲- تخریب پایه‌های فکری مهدی باوری از طریق ژست‌های علمی و به ظاهر شرق
شناسی ۳- حمایت از خودباختگان سرسپرده داخلی
۴- انتشار تبلیغات مسموم رسانه‌ای
۵- تحریف اندیشه ناب مهدویت از طریق ارئه مقالات به ظاهر تحقیقی
نویسنده معتقد است، در پهنه انتظار، شعر از جایگاه ممتازی برخوردار بوده و افزون بر آن که روایاتی به شکل عام در جهت تشویق به سرودن شعر در منقبت
معصومین علیه‌السّلام وارد شده، احادیثی نیز به شکل خاص وجود دارد که سرودن
شعر در مدح ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و تشکیل مجالس و مدیحه سرایی برای ایشان را از وظایف منتظران دانسته است و لذا آخرین فصل، به اشعار و متون ادبی که توسط شعرایی همچون
فیض کاشانی،
ملاهادی سبزواری،
محمد حسین اصفهانی و... در وصف آن حضرت سروده شده، اختصاص دارد.
از آن جا که در بحث علمی مبتنی بر روش نقلی، امانت داری در انتقال اسناد و بازنمایی دقیق مفاد آن‌ها از اهمیت فوق العاده‌ای برای مترجم برخوردار است، دل مشغولی اصلی وی، اتقان و دقت ترجمه بوده است.
بر این اساس، ضمن ارائه ترجمه‌ای آزاد،
روان و به کارگیری ادبیات روز، خود نیز اعتراف دارد که ممکن است برخی از واژگان یا پاره‌ای از عبارات، به لحاظ زیبانویسی و انتخاب و چینش، دارای کاستی‌هایی باشد که خصوصیت مورد اشاره، در آن‌ها بی تاثیر نبوده است.
ترجمه دیگر کتاب، توسط محمد باقر محبوب القلوب، با عنوان «حضرت مهدی منتظر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف در اندیشه اسلامی» صورت گرفته است.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست مترجم و مؤلف در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها بیشتر به ذکر منابع پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
