درآمد ملی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
درآمد ملی از شاخص‌های
توسعه اقتصادی بوده و به معنای درآمد بدست آمده توسط صاحبان
عوامل تولید در
اقتصاد است. درآمد ملی شامل نوع پرداخت به عوامل اساسی است که عبارتند از
دستمزد به کارکنان (W)
بهره خالص به صاحبان سرمایه IN ،
اجاره به صاحبات مستغلات RI و
سود شرکت‌ها CP به کارآفرینان می‌باشد. غیر این موارد درامد صاحبان دارائی PRI را هم باید ملاحظه کرد. تفاوت درآمد ملی با
تولید ناخالص ملی در
استهلاک و
مالیات بر فروش است.
یکی از معیارها و شاخص‌های تعیین رفاه
جامعه در اقتصاد متکی به
بازار آزاد، درآمد ملی است. اگرچه این فاکتور بیانگر
توزیع مناسب و عادلانه درآمد در جامعه نیست، اما خود، به نوعی بیانگر واقعیت درآمد جامعه می‌باشد. درآمد ملی عبارتست از مجموع درآمدهای کسب شده اتباع یک کشور، در چارچوب یک اقتصاد ملی در یک دورۀ معین اقتصادی پس از کسر سرمایه‌های مصرفی.
در
ایران محاسبه درآمد ملی برای نخستین بار در سال ۱۳۳۷ توسط دو کارشناس خارجی برای دوره، ۳۶- ۱۳۳۴ انجام گرفت که به دلیل محدودیت‌ها و ضعف آماری اطلاعاتی با اشتباهاتی چند همراه بود. پس از آن دفتر آمار سازمان برنامه در سال ۱۳۴۱ درآمد ملی کشور را تحت عنوان «تخمین درآمد ملی ایران» به روش تولید برای سال‌های ۴۰-۱۳۳۷ انتشار داد.
سرانجام با تشکیل
بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۳۹ این مهم به بانک واگذار گردید که تاکنون هر ساله به محاسبه درآمد ملی پرداخته است. مرکز آمار ایران نیز از سال ۱۳۵۱ اقداماتی در زمینۀ محاسبۀ حسابهای ملی بعمل آورده است.
برای بدست آوردن درآمد ملی باید ابتدا
محصول ناخالص ملی و بعد از آن
محصول خالص ملی را بدست آورد بدین صورت که:
ارزش بازار ستاندۀ کالاها و خدمات تولید شده قبل از کسر استهلاک و سایر عوامل استهلاک‌کننده ناشی از مصرف کالاهای بادوام سرمایه‌ای، محصول ناخالص ملی را به ما معرفی می‌کند.
اگر از محصول ناخالص ملی استهلاک و سایر عوامل مستهلک‌کننده ناشی از مصرف کالاهای بادوام سرمایه‌ای را کسر نمائیم، می‌توانیم محصول خالص ملی (NNP) را بدست آوریم (Net National product) که می‌توان گفت به نوعی محصول ناخالص ملی (پس از کسر انواع سرمایه‌های مصرف‌کننده) نیز هست.
حال اگر از آن (محصول خالص ملی)، مالیات‌های غیرمستقیم تجاری، بدهی‌های غیرمالیاتی، پرداخت‌های انتقالی تجاری، مازاد جاری سازمان‌های دولتی و اشتباهات آماری را کسر کنیم آنچه بدست می‌آوریم درآمد ملی خواهد بود که در واقع معادل ارزش ویژه کالاها و خدمات تولیدشده به
قیمت عوامل نیز نامیده می‌شود. درآمد ملی به این دلیل بدست می‌آید که نشان دهد نبردهای کار و صاحبان اموال و املاک، واحدهای کسب و کار، وام‌دهندگان در جریان تولید (البته بدون نفع سرمایه‌ای) چه مقدار است.
برای توضیح بیشتر روش استحصال درآمد ملی به صورت خلاصه، باید چنین گفت: درآمد ملی (NI): یا NNP = NNPM-
مالیات غیرمستقیم – پرداخت‌های انتقالی بنگاه‌ها – اشتباهات آماری - مازاد بنگاه‌های دولتی منهای
یارانه.
به عبارت دیگر برای محاسبه درآمد ملی هر آنچه که به عوامل تولید تعلق نگرفته است کسر می‌کنیم. بنابراین NI یا NNP = حقوق و
دستمزد +
حق بیمه اجتماعی +
درآمد اجاره‌ای +
بهره خالص +
درآمد مشاغل +
سود شرکت‌ها (
سود سهام +
سود توزیع‌نشده+
مالیات بر سود شرکت‌ها +
سود سهام پرداختی به دولت)
روش عملی محاسبه درآمد ملی در سه روش زیر خلاصه می‌شود:
۱: روش درآمد که در آن مجموع درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی طی یک دورۀ معین محاسبه می‌شود و نشان‌دهنده
توزیع درآمد میان عوامل تولید است؛ یعنی حقوق و دستمزد برای عامل کار،
بهره و
سود برای
سرمایه و صاحب‌کار اقتصادی، و
اجاره برای
زمین. این روش به علت اینکه مبتنی بر
اظهار نامۀ مالیاتی است در اغلب کشورها از جمله ایران که این نوع اظهارنامه‌ها دقیق و جامع نیست جواب نمی‌دهد.
۲: روش هزینه که
مصرف و
پس‌انداز کل اقتصاد برآورد می‌شود و البته در این مورد باید بین هزینه‌های مصرفی و هزینه‌های سرمایه‌ای تفاوت قایل شد.
۳: روش تولید که در آن
تولید کالا و
عرضه خدمات برای تمامی بخش‌های اقتصادی کشور در یک دورۀ معین محاسبه می‌شود در این روش
ارزش‌های افزوده هز بخش (که در حقیقت همان تفاوت ارزش تولید و هزینه واسطه‌ای است) مبنای برآورد قرار می‌گیرد.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «درآمد ملی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۱/۳۰.
