دانه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دانه یعنی
تخمک لقاح یافته و رشد کرده
گیاهان که مى‌تواند منشأ
گیاه جدید شود. عنوان یاد شده به مناسبت در باب
زکات و
تجارت به کار رفته است.
دانه: تخمک لقاح یافته و رشد کرده گیاهان که مى‌تواند منشأ گیاه جدید شود.
زکات: بنابر قول
مشهور،
زمان تعلّق
زکات به
گندم و
جو هنگام بسته و سفت شدن دانه‌هاى آنها است.
تجارت:
فروختن خوشه ، مانند
خوشه گندم،
جو و
برنج قبل از شکل‌گیرى و بسته شدن دانه‌هاى آن
صحیح نیست
مشهور نزد متاخرین آن است که وقت تعلق زکات، هنگام دانه بستن در زراعت (گندم و جو) است.
مشهور نزد متاخرین (فقها) آن است که وقت تعلق زکات، هنگام دانه بستن در زراعت (گندم و جو) و هنگام پیدایش شایستگی یعنی هنگام زرد یا سرخ شدن، در مورد میوه درخت خرما، و هنگام غوره شدن در مورد میوه درخت انگور است. ولی اقوی آن است که معیار این است که اسم «گندم» یا «جو» یا «خرما» (تمر) به آنها گفته شود (یعنی وقتی که این اسامی بر آنها صدق کند) و در مورد کشمش، احتیاط در مورد تفاوت بین دو قول در مساله ترک نشود.
وقت وجوب اخراج زکات، زمان تصفیه و جدا کردن گندم و جو از کاه، و چیدن خرما و کشمش است. و این همان وقتی است که اگر دادن زکات را از آن تاخیر بیندازد
ضامن است و عامل زکات (کسی که برای جمع‌آوری زکات فرستاده می‌شود) می‌تواند در این زمان زکات را از مالک مطالبه کند و بر مالک لازم است قبول کند، و اگر قبل از این زمان مطالبه کند قبول آن بر مالک واجب نیست و در اینکه اخراج زکات قبل از این زمان جایز باشد اشکال است. بلکه اگر اخراج آن منجر به خراب شدنش گردد بنابر اقوی جایز نیست؛ اگرچه بگوییم وقت تعلّق زکات همان زمان پیدایش شایستگی (یعنی زمان زرد و یا سرخ شدن خرما) است.
فروختن خوشه قبل از نمودار شدنش و بسته شدن دانه‌اش جایز نیست و بعد از بسته شدن آن جایز است، چه دانه‌اش آشکار باشد مانند
جو، یا پوشیده باشد مانند
گندم، چه تنها باشد یا با ریشه‌اش، سرپا باشد یا درو شده. و بنابر
احتیاط (واجب) فروختن آن به دانه‌ای که از جنس خودش است به اینکه خوشه‌های گندم به گندم و خوشه‌های جو به جو فروخته شود جایز نیست. و این معامله به نام «
محاقله» نامیده می‌شود و در اینکه
بیع محاقله شامل فروختن خوشه گندم به جو و خوشه جو به گندم شود اشکال است، لیکن احتیاط ترک نشود، خصوصاً در مورد (فروش) خوشه جو به گندم. و اقوی آن است که این حکم در غیر گندم و جو مانند
برنج و
ذرّت و غیر این‌ها جاری نیست، اگرچه
احتیاط (مستحب) جریان حکم (در این‌ها) است. البته اقوی آن است که
بیع هر کدام از آنها به مقداری که از آن حاصل می‌شود، جایز نیست.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۵۸۰. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
