• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَفْض (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَفْض (به فتح خاء و سکون فاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای فرو آوردن و پائین آوردن است. خَفْض به معنی وسعت عیش نیز آید. این واژه هفت بار در نهج البلاغه آمده است.



خَفْض به معنای فرو آوردن و پائین آوردن آمده است. راغب گوید: خفض ضدّ رفع است و به معنی راحتی و سیر آرام نیز می‌باشد. نگارنده گوید: از آن تواضع قصد می‌شود.


امام علی (علیه‌السلام) به محمد بن ابی‌بکر می‌نویسد: «فَاخْفِضْ لَهُمْ جَنَاحَكَ، وَأَلِنْ لَهُمْ جَانِبَكَ، وَابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَكَ» «بر اهل مصر بالت را بخوابان (مهربان و متواضع باش) پهلویت را برای آنها نرم کن (برخوردت خوب باشد) و با آنها با گشاده‌روئی روبرو شو.» (شرح‌های نامه: ) تفخیض در طلب، اجمال و مختصر کردن آنست چنانکه در نامه‌اش فرموده: «فَخَفِّضْ فِي الطَّلَبِ» (در طريق به دست آوردن دنيا ملايم باش) (شرح‌های نامه: )
خفض به معنی وسعت عیش نیز آید چنانکه فرموده: «وَمَنِ اقْتَصَرَ عَلَى بُلْغَةِ الْكَفَافِ فَقَدِ انْتَظَمَ الرَّاحَةَ، وَتَبَوَّأَ خَفْضَ الدَّعَةِ» «هر که اکتفا کند به قدر کفایت، راحت خویش را منظم کرده و وسعت و گشایش را آماده نموده است.» (شرح‌های حکمت: )


واژه خَفْض هفت بار در نهج آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۳-۳۵۴.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۴، ص۲۰۲.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۲۸۹.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۱۵، نامه ۲۷.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۳۱، نامه ۲۷.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۴، ص۷۲۴، نامه ۲۷.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۹۹، نامه ۲۷.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۲۵.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۷۲۷.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۳۴۶.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۸۳.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۶۳.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۴۷، نامه ۳۱.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۵۶، نامه ۳۱.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۰۱، نامه ۳۱.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۲۷، نامه ۳۱.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۴.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۹.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۶۲۰.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۲۹.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۹۴.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۶۸، حکمت ۳۶۰.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۲، حکمت ۳۷۱.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۴۰، حکمت ۳۷۱.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۹، حکمت ۳۷۱.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۲۰.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۲۱.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۸۹.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۵۸.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۳۰۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خفض»، ج۱، ص۳۵۳.    






جعبه ابزار