• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَطْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَطْم (به فتح خاء و سکون طاء) و خِطام (به کسر خاء و فتح طاء، بر وزن کتاب) از واژگان نهج البلاغه به معنای چیزی است که در بینی شتر گذاشته می‌شود تا مطیع باشد. این واژه دو بار در نهج البلاغه آمده است.



خَطْم به معنای چیزی است که در بینی شتر گذاشته می‌شود تا مطیع باشد. «ما یجعل فی انف البعیر لینقاد»


امام علی (علیه‌السلام) درباره عبرت گرفتن از گذشتگان فرموده است: «وَلَقَدْ نَزَلَتْ بِكُمُ الْبَلِيَّةُ جَائِلاً خِطَامُهَا، رِخْواً بِطَانُهَا» «بلا بر شما نازل شده در حالیکه خطامش در گردش و جولان، و زیر بند شکمش سست است.» (شرح‌های خطبه: ) بطان طنابی است که پالان شتر را با آن از زیر شکمش می‌بندند. و نیز فرموده «وَلاَ تَمَكَّنْتُمْ مِنْ رَضَاعِ أَخْلاَفِهَا إِلاَّ مِنْ بَعْدِ مَا صَادَفْتُمُوهَا جَائِلاً خِطَامُهَا» (تنها زمانى از لذّت و شيرينى دنیا بهره برديد و از پستان آن شير نوشيديد كه افسارش رها و بند زير تنه جهازش نبسته بود.) (شرح‌های خطبه: )


واژه خطم دو بار در نهج آمده و در قرآن مجید به کار نرفته است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۵۱.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۵۹.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۷۶، خطبه ۸۸.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۵۷، خطبه ۸۷.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۲۲، خطبه ۸۹.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۷۵، خطبه ۸۹.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۵۳.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۶۱.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۶۳۱.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۲۶۶.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۹۱.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۳۳، خطبه ۱۰۴.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۰، خطبه ۱۰۳.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۵۱، خطبه ۱۰۵.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۱، خطبه.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۱.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۴۵۱.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۱۸.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۱۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خطم»، ج۱، ص۳۵۱.    






جعبه ابزار