خَطَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَطَر (به فتح خاء و طاء، بر وزن شرف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مشرف شدن به هلاکت و نیز به معنی شرف و والا مقامی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
خُطُور (به ضم خاء و طاء) به معنای یادآوری و
خاطر (به فتح خاء) به معنای چیزی که در
قلب خطور کند و بمعنی قلب نیز آید. این واژه بیست و سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
خَطَر دارای معانی بخصوصی است، به معنای مشرف شدن به هلاکت آمده است. «الخطر: الاشراف علی هلکة» و نیز به معنی شرف و والا مقامی است.
خُطُور به معنای یادآوری است «خطر الامر بباله خطورا: لاح فی فکره ذکره بعد نسیان».
خاطر چیزی که در قلب خطور کند و بمعنی قلب نیز آید. جمع خاطر، خواطر است و جمع خطر، خطرات آید.
امام علی (علیه‌السلام) خطاب به
دنیا فرموده:
«فَعَيْشُكِ قَصِيرٌ، وَخَطَرُكِ يَسِيرٌ، وَأَمَلُكِ حَقِيرٌ» (زندگى تو كوتاه، موقعيّت تو كم و آرزوى تو پست است.)
(شرح‌های حکمت:
)
در رابطه با غصب
خلافت به اهل
مصر نوشته:
«فَوَاللهِ مَا كَانَ يُلْقَى فِي رُوعِي، وَلاَ يَخْطُرُ بِبَالِي، أَنَّ الْعَرَبَ تُزْعِجُ هذَا الاَْمْرَ مِنْ بَعْدِهِ(صلى الله عليه وآله) عَنْ أَهْلِ بَيْتِهِ» «به
خدا قسم به قلب من انداخته نمی‌شد و به فکرم خطور نمی‌کرد که عرب امر خلافت را بعد از آن حضرت از اهل بیتش به جائی نقل می‌کند.»
(شرح‌های نامه:
)
جمع خاطر، خواطر است به هر دو معنی گذشته که در
خطبه ۹۱ آمده، و جمع خطر، خطرات آید چنانکه در خطبه ۹۱ دیده می‌شود.
«مِنْ خَطَرَاتِ الْوَسَاوِسِ» (از خطر وسوسه‌ها)
(شرح‌های خطبه:
)
واژه خطر بیست و سه بار در نهج آمده است. این ماده در
قرآن مجید به کار نرفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «خطر»، ج۱، ص۳۴۹-۳۵۰.
