• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَتْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: خَتْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: مکر (مفردات‌قرآن)، مَکْر (لغات‌قرآن)، مکر.


خَتْل (به فتح خاء و سکون تاء) از واژگان نهج‌ البلاغه و به معنی فريفتن و حیله كردن است.
مُخَاتَل (به ضم میم و فتح خاء و تاء) به معنی حيله‌ها و كيدها است.
از اين ماده پنج مورد در نهج البلاغه به كار رفته است.


خَتْل
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۲۶.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۳۶۲.    
به معنی فريفتن و حيله كردن است.
مُخَاتَل به معنی حيله‌ها و كيدها است.
«خَتَلَهُ‌ خَتْلاً: خدَعهُ‌»
[۳] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۱۸.    


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - خَتَلْتُكُمْ - خطبه ۱۲۷ (خوارج)

امام علی (علیه‌السلام) به خوارج فرمايد:
«فَلَمْ آتِ بُجْراً... وَ لا خَتَلْتُكُمْ عَنْ أَمْرِكُمْ، وَ لا لبَّسْتُهُ عَلَيْكُمْ.»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۷، خطبه ۱۲۷.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۲، خطبه ۱۲۵.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۴، خطبه ۱۲۷.    

«من كار ناپسندى براى شما نياورده‌ام و از كارتان شما را نفريفته‌ام و نه آن را بر شما مشتبه كرده‌ام.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۵، خطبه ۱۲۷.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۴.    
(شرح‌های خطبه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۷-۲۴۸.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۳۴۱-۳۴۲.    
[۱۱] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۰۱.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۱۳.    
)


۲.۲ - مَخاتِلِهِ - خطبه ۱۵۱ (حیله شیطانی)

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در خطبه ۱۵۱ می‌فرمایند:
«وَ أَسْتَعينُهُ عَلَى مَداحِرِ الشَّيْطانِ وَ مَزاجِرِهِ، وَ الاعْتِصامِ مِنْ حَبائِلِهِ وَ مَخاتِلِهِ.»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۲۲، خطبه ۱۵۱.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامه، ج۲، ص۴۹، خطبه ۱۴۷.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۹، خطبه ۱۵۱.    

«از خدا مدد مى‌جويم بر طردهاى شیطان و راندن‌هاى او و محفوظ ماندن از دام‌ها و حيله‌هاى او.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۹، خطبه ۱۵۱.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۰۵.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۰۷.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۶، ص۲۰.    
[۲۰] هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۶۹-۱۷۰.    
[۲۱] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۳۷.    
)


از اين ماده پنج مورد در «نهج‌البلاغه» به كار رفته است.
[۲۲] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۷، خطبه ۱۲۷.    
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲۲، خطبه ۱۵۱.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۲۶.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۳۶۲.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۱۸.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۷، خطبه ۱۲۷.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۲، خطبه ۱۲۵.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۴، خطبه ۱۲۷.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۵، خطبه ۱۲۷.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۴.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۴۷-۲۴۸.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۳۴۱-۳۴۲.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۰۱.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۱۳.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۲۲، خطبه ۱۵۱.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامه، ج۲، ص۴۹، خطبه ۱۴۷.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۹، خطبه ۱۵۱.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۹، خطبه ۱۵۱.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۰۵.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۰۷.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۶، ص۲۰.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۶۹-۱۷۰.    
۲۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۳۷.    
۲۲. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۷، خطبه ۱۲۷.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲۲، خطبه ۱۵۱.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ختل»، ج۱، ص۳۲۶.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 127 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 151 نهج البلاغه
جعبه ابزار