خصاصة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خصاصة: (کَانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ)«خصاصة» از مادّه
«خَصاص» (بر وزن اساس) به معنای شکاف‌هایی است که در دیوار خانه به وجود می‌آید، و از آنجا که فقر در زندگی انسان ایجاد شکاف می‌کند از آن تعبیر به «خصاصة» شده است.
(وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَ لَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَ مَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ) (و براى نيازمندان از كسانى است كه در اين سرا (سرزمين
مدینه) و در سراى
ایمان پيش از
مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به سويشان
هجرت كنند دوست مى‌دارند، و در دل خود نيازى به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمى‌كنند و آنها را بر خود مقدم مى‌دارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند؛ و كسانى كه از
بخل و حرص نفس خويش باز داشته شده‌اند رستگارانند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
خصاصة به معناى فقر و
حاجت است.
راغب گفته: كلمه خصاص البيت به معناى شكاف خانه است، و اگر فقر را خصاصه خوانده است، بدين جهت است كه فقر نمى‌تواند شكاف حاجت را پر كند، و به همين جهت است كه از آن به كلمه خلة نيز تعبير مى‌كنند.
و معناى
آیه اين است كه:
انصار، مهاجرين را بر خود مقدم مى‌دارند، هر چند كه خود مبتلا به فقر و حاجت باشند. و اين توصيف از توصيف سابق در مدح رساتر، و گرانقدرتر از آن است. پس در حقيقت اين آيه در معناى اين است كه بفرمايد: نه تنها چشمداشتى ندارند، بلكه مهاجرين را مقدم بر خود مى‌دارند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «خصاصة»، ص۲۰۹.
