حکم غبطه (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مشاهده كمالات دیگران و
غبطه خوردن زمینه توجّه
انسان به
خداوند است ولى
حسد ورزیدن مانع توجه به خداوند است.
جواز و مطلوبیت
غبطه (مشاهده خوبی دیگران و آرزوی همانند آن برای خویش):
• «فتقبلها ربها بقبول حسن وانبتها نباتـا حسنـا وکفلها زکریا کلما دخل علیها زکریا المحراب وجد عندها رزقـا قال یـمریم انی لک هـذا قالت هو من عند الله ان الله یرزق من یشاء بغیر حساب
پس پروردگارش او را به پذیرش خوبى پذیرفت و به طرز نیكى بار آورد، و
زکریا را (كه
شوهر خاله‌اش بود)
کفیل (تربیت) او نمود. هر
زمان كه زكریا در
محراب وارد بر او مى‌شد روزیى (خاص در غیر اوقات آن) در نزد او مى‌یافت، (یك
روز) گفت: اى
مریم این روزى براى تو از كجاست؟ گفت: آن از جانب
خداوند است، زیرا خدا هر كس را بخواهد روزى بى‌شمار مى‌دهد.»
• «هنالک دعا زکریا ربه قال رب هب لی من لدنک ذریة طیبة انک سمیع الدعاء
آن جا و در آن وقت بود كه زكریا پروردگار خود را خواند، گفت: پروردگارا، از جانب خود به من فرزندى پاكیزه عطا كن، كه تو شنواى دعایى.»
همسر زكریا و
مادر مریم
خواهر یكدیگر بودند و اتفاقا هر دو در آغاز،
نازا و
عقیم بودند، هنگامى كه مادر مریم از لطف پروردگار، صاحب چنین فرزند شایسته‌اى شد و زكریا
اخلاص و سایر ویژگی‌هاى شگفت‌آور او را دید،
آرزو كرد كه او هم صاحب فرزندى پاك و با
تقوا همچون مریم شود، فرزندى كه چهره‌اش
آیت و عظمت خداوند گردد، و با اینكه سالیان درازى از عمر او و همسرش گذشته بود، و از نظر معیارهاى طبیعى بسیار بعید به نظر مى‌رسید كه صاحب فرزندى شود، ولى
ایمان به
قدرت پروردگار و مشاهده وجود میوه‌هاى تازه در غیر فصل، در كنار محراب
عبادت مریم، قلب او را لبریز از
امید ساخت كه شاید در فصل
پیری، میوه
فرزند بر شاخسار وجودش آشكار شود، به همین دلیل هنگامى كه مشغول نیایش بود از خداوند تقاضاى فرزند كرد، و آن گونه كه قرآن مى‌گوید: در این هنگام زكریا پروردگار خویش را خواند و گفت: پروردگارا! فرزند پاكیزه‌اى از سوى خودت به من (نیز) عطا فرما كه تو
دعا را مى‌شنوى و اجابت مى‌كنى (هُنالِكَ دَعا زَكَرِیا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّیةً طَیبَةً إِنَّكَ سَمِیعُ الدُّعاءِ).
غبطه نه تنها مذموم نیست، بلكه صفتی پسندیده است كه مایة ترقی و
رشد انسان می‌گردد، در روایتی
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
مؤمن غبطه می‌خورد، ولی
حسد نمی‌ورزد، اما
منافق حسد می‌ورزد و غبطه نمی‌خورد»
از آنجاكه حسد آرزوی زوال نعمت از دیگران است
یك خوی زشت شیطانی به شمار آمده و نقطة مقابل غبطه است. غبطه یعنی انسان آرزو كند، نعمتی همانند دیگران یا بیشتر از آنها را داشته باشد بی آنكه آرزوی زوال
نعمت كسی را داشته باشد. درخواست
حضرت زکریا (علیه‌السلام) نیز از این قبیل است، زیرا هنگامی كه آن همه ویژگی‌های شگفت آوری را در حضرت مریم دید، آرزو كرد كه او هم دارای فرزندی پاك و با تقوا همچون مریم باشد، لذا هنگامی كه مشغول
نیایش شد از خداوند درخواست فرزندی پاك نمود و چیزی نگذشت كه
لطف خدا شامل حالش شد و دعای او به اجابت رسید و
فرشتگان او را به
پسری به نام
حضرت یحیی بشارت دادند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم غبطه».
