حکم طسق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَسْق، به
اجرت بهره‌وری از
زمین گفته می‌شود.
از عنوان یاد شده در باب
جهاد سخن گفته‌اند.
به گفته برخی لغویان، واژه طسق معرب «
تشک» فارسی به معنای
مالیات بر زمین است.
این عنوان در
روایات و به تبع در کلمات فقها در ارتباط با زمین‌های موات به کار رفته است. تفاوت آن با
خراج آن است که خراج مالیات بر زمین‌هایی است که به عموم
مسلمانان تعلق دارد؛ در حالی که طسق اجرت زمین‌های موات یا رها شده است که به
امام علیه السّلام یا مالک زمین پرداخت می‌شود.
زمین‌هایی که مسلمانان با
غلبه و
پیروزی بر کفار بر آن‌ها استیلا یافته‌اند، در صورتی که هنگام پیروزی، موات باشند از
انفال به شمار رفته و از آنِ امام علیه السّلام می‌باشند و کسی بدون
اذن وی نمی‌تواند در این‌گونه زمین‌ها
تصرف کند و در صورت تصرف بدون اذن باید طسق آن را به امام علیه‌السلام بپردازد.
هر زمینی که ملک دیگری است، لیکن صاحبش آن را رها کرده است و آباد نمی‌کند، بنابر
قول مشهور امام علیه‌السلام می‌تواند آن را به کسی که
آباد می‌کند، در ازای پرداخت سهمی معیّن از محصول
زمین (نصف، یک سوم، یک چهارم و مانند آن) واگذار کند. در این صورت
امام علیه السّلام
اجرت زمین را به مالکش می‌پردازد.
چنانچه زمین بر اثر رها کردن مالک آن، به موات (زمین غیر قابل
انتفاع ) تبدیل شود، دیگری می‌تواند آن را
احیا کند؛ لیکن باید اجرت زمین را به مالکش بپردازد. البته در صورتی که مالک با احیای
زمین مالک آن شده باشد، اختلاف است که آیا با تبدیل زمین به موات، از ملک مالک خارج می‌شود یا نه؟ بنابر قول نخست، نیازی به پرداخت طسق به مالک نیست.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر آیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی، ج۵، ص۱۸۴، برگرفته از مقاله طسق.
