حِرْمان (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حِرْمان (به کسر حاء و سکون راء) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای محروم شدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره‌ی
نکوهش ترس و حیای بیجا، بخشش کم و توصیه‌های اخلاقی از این واژه استفاده نموده است.
حِرْمان به معنای محروم شدن آمده است.
برخی از مواردی که در
نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص نکوهش ترس و حیای بیجا فرموده است:
«قُرِنَتِ الْهَیْبَةُ بِالْخَیْبَةِ، وَ الْحَیَاءُ بِالْحِرْمَانِ، وَ الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ»؛
«ترس با نومیدی و حیاء با محرومیت مقارن شده است، فرصت مانند حرکت
ابرها از دست می‌رود.» یعنی
انسان اگر از طرف مهابت داشته باشد این سبب
ناامید بودن وی از رسیدن به مطلوب است و نیز مقیّد بودن و شرم کردن سبب محروم بودن از رسیدن به
آمال می‌شود».
امام (علیه‌السلام) درباره بخشش کم، بهتر از هیچ ندادن در
حکمت ۶۲ می‌فرماید:
«لاَ تَسْتَحِ مِنْ اِعْطَاءِ الْقَلِیلِ فَاِنَّ الْحِرْمَانَ اَقَلُّ مِنْهُ»؛
«از بخشش کم، حیا مکن زیرا محروم ساختن، از آن هم کمتر است!».
امام (علیه‌السلام) همچنین در توصیه‌های اخلاقی در
نامه ۳۱ فرموده‌اند:
«وَ اَخْلِصْ فِی الْمَسْاَلَةِ لِرَبِّکَ فَاِنَّ بِیَدِهِ الْعَطَاءَ وَ الْحِرْمَانَ، وَ اَکْثِرِ الاسْتِخَارَةَ»؛
«به هنگام
دعا با
اخلاص پروردگارت را بخوان! که بخشش و حرمان به دست اوست و همواره از
خدا بخواه که آنچه خیر و نیک است برایت پیش آورد».
این واژه سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حرمان»، ص۲۶۷.
