حِرْز (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حِرْز (به کسر حاء و سکون راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای پناهگاه و موضع نگهدارى كه محكم باشد و جمع آن
اَحْراز است.
حَرَز (به فتح حاء و راء) به معنای مبالغه در حفظ است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
• اِحْراز (به کسر همزه و سکون حاء) يعنى حفظ كردن، به دست آوردن و ذخيره كردن؛
• حَريز (به فتح حاء و کسر راء) به معنی قلعه محكم است و این واژه به معنای مفعول، یعنی حفظ شده و نگهداری شده نیز آمده است.
هفده مورد از آن در «نهج البلاغه» آمده است.
حَرَز به معنای مبالغه در حفظ است.
گویند: «
حرز الشّی‌ء: بالغ فی حفظه.»
اين ماده كه در قرآن مجيد به كار نرفته است.
اِحْراز به معنای حفظ کردن، به دست آوردن و ذخیره کردن است.
حِرْز به معنای پناهگاه و موضع نگهداری که محکم باشد آمده است و جمع آن
اَحْراز می‌آید.
حَريز نیز به معنی قلعه محكم است و این واژه به معنای مفعول، یعنی حفظ شده و نگهداری شده نیز آمده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
انسان کامل مى‌گويد:
«وَ عامِلٌ عَمِلَ فی الدُّنْيا لِما بَعْدَها فَجاءَهُ الَّذی لَهُ مِنَ الدُّنْيا بِغَيْرِ عَمَل فأَحْرَزَ الْحَظَّيْنِ مَعاً وَ مَلَکَ الدّارَيْنِ جَميعاً.» (گروهى ديگر، به خاطر آنچه بعد از دنياست كوشش مى‌كنند، امّا سهم آن‌ها از
دنیا بدون عمل به آن‌ها مى‌رسد؛ آن‌ها هر دو
بهره (بهره دنيا و بهره
آخرت) را با هم مى‌برند و هر دو سرا را با هم
مالک مى‌شوند.)
امام (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«فإِنَّ طاعَةَ اللهِ حِرْزٌ مِنْ مَتالِفَ مُكْتَنِفَة.» «
طاعت خدا پناهگاه است از
محل‌هاى
تلفى كه
انسان را احاطه كرده‌اند.»
آن حضرت در
نامه ۳۱ فرموده:
«كَهْف حَريز.» ( پناهگاهى
مطمئن و نيرومند.)
آن حضرت در
خطبه همّام فرموده:
«سَهْلاً أَمْرُهُ حَريزاً دينُهُ.» «كارش آسان، دينش حفظ شده است.»
این واژه هفده بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حرز»، ص۲۶۴.
