• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حِدْثان (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: حِدْثان (مفردات‌نهج‌البلاغه)


حِدْثان (به کسر حاء و سکون دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای نوائب و بلاهاى روزگار است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌ کار رفته است، مانند:
• حَدَثان (به فتح حاء و دال) نيز بلاهاى روزگار است؛
• اُحْدوثَه (به ضم همزه و سکون حاء و فتح ثاء) به معنی آنچه حديث و نقل مى‌شود و جمع آن اَحاديث (به فتح همزه) است.



حِدْثان
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۵۵-۲۵۶.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
به معنای نوائب و بلاهاى روزگار است.
حَدَثان بر وزن ضربان نيز بلاهاى روزگار است.
[۳] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    

اُحْدوثَه به معنی آنچه حديث و نقل مى‌شود و جمع آن اَحاديث است.
[۴] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
[۵] فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۱۷۷.    



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - الْحِدْثانِ - حکمت ۳۴۹ (ترغیب به تربیت نفس)

امام (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرمايد:
«يَا أَسْرَى الرَّغْبَةِ أَقْصِروا فإِنَّ الْمُعَرِّجَ عَلَى الدُّنْيا لا يَروعُهُ مِنْها إِلاَّ صَريفُ أَنْيابِ الْحِدْثانِ.»
[۶] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۶۲، حکمت ۳۴۹.    
[۷] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۳۸، حکمت ۳۵۹.    
[۸] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۳۷، حکمت ۳۵۹.    

«اى اسيران طمع خود را نگاه داريد، مايل به دنیا (دنيا دوست) را نمى‌رساند مگر صداى دندان‌هاى بلاهاى روزگار.»
[۹] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۵، حکمت ۳۵۹.    
[۱۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۷.    

(شرح های حکمت:
[۱۱] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۸.    
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۸۵۵-۸۵۷.    
[۱۳] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۴۲.    
[۱۴] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۷۶.    
)


۲.۲ - الْحِدْثانَ - حکمت ۲۰۱ (پندی اخلاقی و اجتماعی)

امام (علیه‌السلام) می‌فرماید:
«وَ قَد خاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرأْيِهِ وَ الصَّبْرُ يُناضِلُ الْحِدْثانَ.»
[۱۵] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۳، حکمت ۲۰۱.    
[۱۶] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۱، حکمت ۲۱۱.    
[۱۷] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۶، حکمت ۲۱۱.    

(و آن كس كه به رأی خود قناعت كند خود را به خطر افكنده، صبر و استقامت با مصائب مى‌جنگد.)
[۱۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۵، حکمت ۲۱۱.    
[۱۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۳.    

(شرح های حکمت:
[۲۰] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۴-۵۹۵.    
[۲۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۶۲۲-۶۲۳.    
[۲۲] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۸۳.    
[۲۳] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۱.    
)


۲.۳ - الْحَدَثانُ - خطبه ۸۲ (مرگ)

آن حضرت در خطبه الغّراء فرموده:
«وَ مَحا الْحَدَثانُ مَعالِمَهُ.»
[۲۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۵۳-۱۵۴، خطبه ۸۲.    
[۲۵] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۳۷، خطبه ۸۱.    
[۲۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۱، خطبه ۸۳.    

(و گذشت شب و روز نشانه‌هاى او را از ميان مى‌برد.)
[۲۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۵، خطبه ۸۳.    
[۲۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۳۳.    

(شرح های خطبه:
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۳۹۷-۳۹۸.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۰۸.    
[۳۱] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۶۰.    
)


۲.۴ - الاُْحْدوثَةِ - حکمت ۱۳۹ (کمیل)

امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«يَا كُمَيْل... الَعِلْمِ دِينٌ يُدانُ بِهِ بِهِ يَكْسِبُ الاِْنْسانُ الطّاعَةَ فی حَياتِهِ وَ جَميلَ الاُْحْدوثَةِ بَعْدَ وَفاتِهِ.»
[۳۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۹، حکمت ۱۳۹.    
[۳۳] عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۷، حکمت ۱۴۷.    
[۳۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۶، حکمت ۱۴۷.    

(اى کمیل... علم، آيينى است كه با آن جزا داده مى‌شود، به وسيله آن انسان در دوران حیات اطاعت فرمان خدا مى‌كند و بعد از وفات نام نيک از او مى‌ماند.)
[۳۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۱، حکمت ۱۴۷.    
[۳۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۴.    

(شرح های حکمت:
[۳۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۷.    
[۳۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۱۹۵-۱۹۶.    
[۳۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۳.    
[۴۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۶.    
)


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۵۵-۲۵۶.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
۳. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
۴. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴۷.    
۵. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۱۷۷.    
۶. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۶۲، حکمت ۳۴۹.    
۷. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۳۸، حکمت ۳۵۹.    
۸. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۳۷، حکمت ۳۵۹.    
۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۵، حکمت ۳۵۹.    
۱۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۷.    
۱۱. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۸.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۸۵۵-۸۵۷.    
۱۳. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۴۲.    
۱۴. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۷۶.    
۱۵. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۳، حکمت ۲۰۱.    
۱۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۱، حکمت ۲۱۱.    
۱۷. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۶، حکمت ۲۱۱.    
۱۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۸۵، حکمت ۲۱۱.    
۱۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۳.    
۲۰. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۹۴-۵۹۵.    
۲۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۶۲۲-۶۲۳.    
۲۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۸۳.    
۲۳. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۱.    
۲۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۵۳-۱۵۴، خطبه ۸۲.    
۲۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۳۷، خطبه ۸۱.    
۲۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۱، خطبه ۸۳.    
۲۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۵، خطبه ۸۳.    
۲۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۳۳.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۳۹۷-۳۹۸.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۰۸.    
۳۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۶۰.    
۳۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۹، حکمت ۱۳۹.    
۳۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۷، حکمت ۱۴۷.    
۳۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۶، حکمت ۱۴۷.    
۳۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۱، حکمت ۱۴۷.    
۳۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۴.    
۳۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۷.    
۳۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۱۹۵-۱۹۶.    
۳۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۳.    
۴۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۶.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حدثان»، ص۲۵۶-۲۵۵.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 139 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 201 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 349 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 82 نهج البلاغه
جعبه ابزار