حَلَس (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَلَس (به فتح حاء و لام) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ملازمت، عهد و
میثاق است.
همچنین به معنای پلاس و هر چیزی که زیر
جهاز شتر و
زین اسب گذاشته شود آمده است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
أَحْلَسُونا (به فتح همزه و سکون حاء) به معنای ملازم کردن؛
يُحْلِسُهُمْ (به ضمه یاء و سکون حاء) به معنای پوشاندن؛
أَحْلاَسُ (به فتح همزه و سکون حاء) به معنای همدم است.
از اين لفظ سه مورد در نهج البلاغه آمده است.
حَلَس (بر وزن شرف) به معنای ملازمت است.
«حلس بالمکان حلسا: لزمه» و نیز به معنای عهد و میثاق آید.
«
حلس» (بر وزن جسر و شرف) پلاس و هر چیزی که زیر جهاز شتر و زین اسب گذاشته شود مانند نمد و غیره است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
حضرت علی (علیه‌السلام) به
معاویه در رابطه با جنایات
قریش می‌نویسد:
«فَأَرادَ قَوْمُنا قَتْلَ نَبِيِّنا .... وَ مَنَعُونا الْعَذْبَ، وَ أَحْلَسُونا الْخَوْفَ، وَ اضْطَرُّونا إِلَى جَبَل وَعْر، وَ أَوْقَدُوا لَنا نارَ الْحَرْبِ.» (قوم ما قصد کشتن پیامبر ما را کردند، از آب شیرین منع‌مان نمودند، ترس را بر ما ملازم کردند و ما را به
کوه صعب که رفتن بالای آن نمی‌شود (
شعب ابی طالب (علیه‌السلام)) ناچار نمودند و آتش
جنگ را بر ما افروختند.)
حضرت در رابطه با پیشامدهای قریش فرموده است:
«لاَ يُعْطِيهِمْ إِلاَّ السَّيْفَ، وَ لاَ يُحْلِسُهُمْ إِلاَّ الْخَوْفَ، فَعِنْدَ ذلِكَ تَوَدُّ قُرَيْشٌ ـ بِالدُّنْيا وَ ما فِيهَا ـ لَوْ يَرَوْنَنِي مَقاماً واحِداً.» (دشمن به آنها نمی‌دهد مگر
شمشیر را، و نمی‌پوشاند بر آنها مگر خوف را در آن وقت قریش دوست خواهد داشت که ای کاش
دنیا و ما فیها را بدهد و مرا یک بار ببیند.)
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با امراء اشراف و پسر خوانده‌ها فرموده:
«وَ هُمْ أَساسُ الْفُسوقِ، وَ أَحْلاَسُ الْعُقوقِ» (... آنها، اساس گناهانند و همدم نافرمانی‌ها ... )
از این لفظ سه مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حلس»، ج۱، ص۲۹۶.
